|
Учинчидан,
Румий “Маснавий”си билан танишган инсон,
ҳаёт моҳиятини тушунадиган, ўз-ўзини англаган, муомала
қилиш маданиятини эгаллаган, ҳар бир масалага инсоф ва
адолат нуқтаи назаридан ёндашадиган, виждон нима, ёлғон
ва рост нима, ор-номус нима, ҳалол ва ҳаром нима – буларнинг
ҳаммасини бир-биридан ажрата оладиган, ҳаётда ёмонликка
бошловчи хатти-ҳаракатлардан воз кечадиган, яхшиликка
бошловчи амалларни бажарадиган шахс бўлиб етишади. Бун-
дай маънан шаклланган инсонлар жамиятнинг, миллатнинг
юзи, ғурури, обрў-эътибори ҳисобланади.
Ж
алолиддин
Р
умий
қаРашлаРи
ва
унинг
таълим
-
таРбия
таРаққиётидаги
ўРни
2.1. Шахс маънавий-ахлоқий
тарбиясига таъсир
кўрсатувчи омиллар
2.2. Устоз ва шогирд
фаолияти
муносабатларининг
тузилиши
2.3. Комил инсон
тушунчаси ва ўз
моҳиятини билиш
мазмуни
2-БОБ
2-БОБ.
Жалолиддин Румий қарашлари
ва унинг таълим-тарбия
тараққиётидаги ўрни
2.1. Шахс маънавий-ахлоқий тарбиясига таъсир
кўрсатувчи омиллар
Маънавиятли жамиятда ақл, соғлом фикр, адолат ва яхши
хулқ устувордир. Бундай жамиятда халқнинг эртанги кун-
га ишончи кучли бўлади. Одамга номуносиб турли иллатлар
барҳам топади. Миллатнинг асрлар давомида шаклланган
илдизлари, унинг тарихий тажрибалари ва ижтимоий-мада-
ний ривожланишисиз маънавиятни тасаввур қилиш қийин.
Ўзбекистонда маънавиятни юксалтириш, халқни маънавият-
ли қилиш давлат сиёсати даражасига кўтарилгандир. Айни
пайтда ўзбек халқининг кўп асрлик бой тарихий, ил мий, ма-
даний ва диний меросини ўрга ниш, ундан халқнинг умумий
ва бебаҳо мулки сифатида фойдаланишга кенг йўл очилди. “...
Халқ маънавияти шундай бир буюк уммонки, ҳар қайси ав-
лод ундан куч-қудрат, ғайрат ва илҳом олиб, ўзининг нақадар
улкан ишларга қодир эканини намоён этади”
172
. Асрлар мо-
байнида халкимизнинг маънавият, ахлоқ, адолатпарварлик,
маърифатпарварлик каби эзгу фазилатлари Шарқ фалсафаси
ва ислом дини таълимоти билан узвий равишда ривожлан-
ди. Ҳозирги тарихий тараққиёт жараёнида ижтимоий соҳалар
қатори маънавий соҳада ҳам ўзгаришлар, янгиланишлар содир
бўлди. Юртимизда маънавий соҳадаги ютуқлар – ўзлигимиз-
ни англаш, миллий қадриятларимизни, урф-одатларимизни,
маданиятимиз ва анъаналаримизни, дин ва эътиқодимизни,
тилимиз ва маънавиятимизни қайта тиклаш ва ривожланти-
ришдан, ҳуқуқий давлатчиликни барпо этишдан иборатдир.
172
Ислом Каримов. Юксак маънавият – енгилмас куч. –Т.: Маънавият, 2008.
–Б. 171.
2-БОБ. Жалолиддин Румий қарашлари ва унинг таълим-тарбия тараққиётидаги ўрни
61
Ҳуқуқий давлат куч билан, инқилобий ўзгаришлар асо-
сида эмас, балки табиий-тарихий жараён сифатида, тадри-
жий равишда, эволюция йўли билан, маданият, маърифат
ва маънавий-ахлоқнинг ўсиши орқали шаклланади. “Биз
халқимизнинг дунёда ҳеч кимдан кам бўлмаслиги, фарзанд-
ларимизнинг биздан кўра кучли, билимли, доно ва албатта
бахтли бўлиб яшаши учун бор куч ва имкониятларимизни
сафарбар этаётган эканмиз, бу борада маънавий тарбия ма-
саласи, ҳеч шубҳасиз, беқиёс аҳамият касб этади. Агар биз бу
масалада ҳушёрлик ва сезгирлигимизни, қатъият ва масъули-
ятимизни йўқотсак, бу ўта муҳим ишни ўз ҳолига, ўзибўлар-
чиликка ташлаб қўядиган бўлсак, муқаддас қадриятимизга
йўғрилган ва улардан озиқланган маънавиятимиздан, тари-
хий хотирамиздан айрилиб, охир-оқибатда ўзимиз интилган
умумбашарий тараққиёт йўлидан четга чиқиб қолишимиз
мумкин”
173
.
Шунинг учун ҳар бир инсон ўз касбининг фидойиси бўлиши,
қатъият ва масъулият билан келажак авлодларга маънавият
тушунчасини сингдириши, уларни маънавиятга қаратилган
ҳар қандай таҳдидлардан асраши лозим. Президентимиз Ис-
лом Каримов айтганларидек: “Агар мендан ҳозирги кунда маъ-
навиятимизни асраш учун нима қилиш лозим ва унга таҳдид
соладиган хуружларга нимани қарши қўйиш керак, деб сўраш-
са, мен авваламбор, шу юртда яшаётган ҳар қайси инсон ўзли-
гини англаши, қадимий тарихимиз ва бой маданиятимиз, улуғ
аждодларимизнинг меросини чуқурроқ ўзлаштириши, бу-
гунги тез ўзгараётган ҳаёт воқелигига онгли қараб, мустақил
фикрлаши ва диёримиздаги барча ўзгаришларга дахлдорлик
туйғуси билан яшаши зарур, деб жавоб берган бўлар эдим”
174
.
Ижтимоий ҳаёт жараёнида инсон маънавий-ахлоқий ола-
мининг ижобий ва салбий ҳолларига дуч келамиз. Инсон
маънавий-ахлоқий оламидаги ижобий ҳолатлар: ҳалол меҳнат,
холис ва эзгу ишлар, эл-юртига наф етказадиган, унинг ғаму
ташвиши билан яшайдиган, бағрикенг, фидойи, ҳалол-пок,
виж донли, ҳушёр, жонкуяр, меҳр-оқибатли, тириклик мазму-
нини теран англаган, нафақат бугунги кун лаззати, охират
обод бўлиши ҳақида ўйлаб яшайдиган инсон.
173
Ўша жойда. –Б. 4.
174
Ўша жойда. –Б. 17.
Do'stlaringiz bilan baham: |
