Ызбекистон республикаси олий ва


-MA'RUZA. KOMPOZITSION YOG‘OCH MATERIALLAR



Download 2,34 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/86
Sana30.07.2021
Hajmi2,34 Mb.
#133082
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   86
Bog'liq
yogochsozlikda qollaniladigan xom ashyo va materiallar

3-MA'RUZA. KOMPOZITSION YOG‘OCH MATERIALLAR 

 

1. Yog‘och qirindili plitalar. 



2. Yog‘och tolali plitalar. 

3. Yog‘ochli press-massalar. 

 

3.1. Yog’och qirindili plita. 

Qirindi,  qipiq,  yog‘och  va  taxta  bo‘laklari  -  qiyqimlar,  faner  zavodida  esa 

shpon  bo‘laklari,  qalamlar  (g‘o‘laning  shpon  yunib  olingandan  keyin  qolgan  qismi) 

shunday plitalar uchun xom ashyo hisoblanadi; bu maqsadda maxsus yassi qirindidan 

ham  foydalaniladi,  bu  xil  qirindi  o‘tinbop  sog‘lom  g‘o‘la  yog‘och-dan  maxsus 

stanoklar tayyorlanadi. 

Eg‘och qirindidan plita yasash tartibi quyidagicha: tayyor qirindi plita yasash 

sexiga  uzatiladi.  Unga  aralashgan  yirik  chiqindilar  (yog‘och  qiyqimlari  bo‘laklari 

maydalanadi;  shu  tariqa  hosil  qilingan  qirindini  titrama  g‘alvirlardan  o‘tkazib, 

mayda-yirigiga ajratiladi; chang va to‘ponni yondirish uchun qozonxonaga uzatyladi, 

yirik bo‘laklar qayta maydalash uchun qaytariladi, plitabop qirindi esa quritish uchun 

sushilkaga  uzatiladi.  Quritilib  namligi  4-6  protsentga  tushirilgan,  qirindi 

aralashtirgichga  o‘tadi,  bu  yerda  unga  bog‘lovchi  modda,  ya’ni  suvda  eritilgan 

sintetik smola aralashtiriladi; bu eritma quruq qirindi og‘irligining 6-12% miqdorida 

qo‘shiladi, M-4 va M-60markali karbamid yelimi aralashtirib yasalgan plitalar juda 

pishiq  bo‘ladi;  shu  bilan  birga,  bu  yelimlar  ancha  tejamlidir.  K-17  va  МФС-1 

yelimlari  ham  ko‘p  ishlatiladi.  Bular  uchun  eng  yaxshi  qotiruvchi  modda  ammoniy 

xlorid (novshadil) dir. 

Shu  tarzda  tayyorlangan  pressmassa  maxsus  mashinalarda  gilamga  o‘xshatib 

yoyiladi,  sovuq  pressda  zichlanadi,  so‘ngra  bu  «gilam»  vaqt-bavaqt  yoki  uzluksiz 

ishlaydigan  issiq  pressga  o‘tadi,  bu  yerda  135-140°С  temperaturada  va  5-20  kg/sm

2

 

bosim ostida presslanib, plitalar hosil qilinadi; temperatura va bosim kuchi plitaning 

berilgan hajm og‘irligiga qarab tanlanadi; 

Pressdan  chiqqan  plitalar  taxlanib,  omborda  5-10  kun  tutiladi,  shunday 

qilganda  ular  bir  tekis  soviydi  va  yelim  oxirigacha  qotadi.  Tayyor  plitalar  zarur 

o‘lchamlarda kesiladi, ba’zan jilvirlanadi va sirtiga pardoz qoplanadi. 

Sanoatimiz  yassi  presslangan  (qipig‘i  plita  yuziga  nisbatan:  parallel 

joylashgan) qirindi plitalarni quyidagi to‘rt markada ishlab chiqaradi: 

PS-1-og‘irligi o‘rtacha bo‘lgan bir qavatli plitalar; 

PT-1 -bir qavatli og‘ir plitalar; 

PS-3-og‘irligi o‘rtacha bo‘lgan uch qavatli plitalar; 

PT-3 - uch qavatli og‘ir plitalar. 

Bu  markadagi  plitalarning  sirtqi  pardoz  qavati  bo‘lmaydi.  Bir  qavatli  plitalar 

stanokdan  chiqqan  qirindidan  va  yog‘och  maydasidan  yoki  maxsus  tayyorlangan 

qirindidan  presslab  yasaladi;  uch  qavatli  plita  tayyorlashda  uning  eng  ustki 



 

32 


qavatlariga  maxsus  tayyorlangan  yassi  qirindi,  oraliq  qavatlarga  esa  stanokdan 

chiqqan qirindi va maydalangan yog‘och ishlatiladi. 

Yassi presslangan plitaning uzunligi 3500 mm, eni 1500 va 1750 mm, qalinligi 

10,  13,  16,  19,  22  va  25  mm;  plitaning  qalinligi  10  va  13  mm  bo‘lsa,  nominal 

uzunligidan ±7 mm, enidan ±5 mm, qalinligidan ±0,4 mm, plitaning qalinligi 16 mm 

bo‘lsa, ±0,5 mm, qalinligi 19 va 22 mm bo‘lsa, ±0,6 mm, qalinligi 25 mm bo‘lsa, ±0,7 



mm chetga chiqishga yo‘l qo‘yiladi. Mebelsozlik sanoatida ishlatiladigan jilvirlangan 

plitaning qalinligi 16 va 19 mm bo‘lsa, shu o‘lchamida ±0,3 mm, qalinligi 22 va 25 



mm bo‘lsa, ±0,4 mm chetga chiqish mumkin. 

Plitalar  fizik-mexanik  xossalari  jihatidan  A  va  B  gruppalarga  ajratiladi.  Har 

ikkala  gruppadagi  ПС-3  marqali  plitalarning  2  hajmiy  og‘irligi  0,50-0,65  g/sm

3

ПT-1 va ПT-3 markalarniki esa 0,66-0,80 g/sm



3

. 

Plitalar mavjud nuqsonlariga qarab ikki sortga bo‘linadi. 

Ularni 

sortlarga 

ajratishda 

quyidagi 

nuqsonlarga 

e’tibor  beriladi. 

Qistirmalardan  qolgan  izlar,  tirnalgan  izlar,  po‘stloq  qoldig‘i,  smola  va  parafin 

dog‘lari,  yo‘l  qo‘yiladigan  nuqsonlar  normasi  standartda  har  sort  uchun  alohida 

ko‘rsatilgan. 

Sanoatda  yog‘och  qirindisidan  yassi  presslab  yasalgan  plitalardan  tashqari, 

ekspruzion  presslangan  plitalar  ham  chiqariladi,  ularning  qirindisi  plita  yuziga 

nisbatan perpendikulyar joylashgan bo‘ladi. Ekstruzion plitalarning markalari: 

ЭСС -o‘rta og‘irlikdagi yaxlit ekstruzion plitalar; ЭТС -og‘ir yaxlit ekstruzion 

plitalar; ЭЛМ serkovak yengil ekstruzion plitalar; 

Shu markalarda chiqarilgan hamma plitalarning qog‘oz, shpon yoki yo‘nilgan 

faner qoplamasi  bo‘ladi.  Ekstruzion  plitaning  uzunligi 1525, 2000  va  2500  mm,  eni 

1250  mm,  yaxlit  plitalarning  qalinligi  13,  16,  19,  22  mm,  serkovak  plitalarning 

qalinligi 25, 30, 35, 40 va 50 mm. 

Nominal  o‘lchamlardan  quyidagicha  chetga  chiqishga  yo‘l  qo‘yiladi 

(millimetrlar  hisobida):  plitaning  uzunligi  bo‘yicha  ±5  mm;  uzunligi  2500  mm 

keladigan  plitada  ±6  mm;  plitaning  eni  bo‘yicha  ±5  mm;  qalinligi  13  mm  bo‘lgan 

plita  qalinligida  ±0,3  shm,  qalinligi  16,  19  va  22  mm  bo‘lgan  plita  qalinligida  ±0,4 



mm  qalinligi  25-50  mm  bo‘lganda  ±0,5  mm;  serkovak  yengil  plitalarning  ichida 

bo‘yidan-bo‘yiga  cho‘zilgan  (dumaloq  kesimli)  ariqchalar  bo‘ladi,  ariqcha  (kanal) 

larning diamyotri plitaning qalin-yupqaligiga qarab 12 dan 36 mm ga-cha, soni 29-50 

orasida  bo‘ladi.  Ekstruzion  plitalarni  gruppa  va  sortlarga  ajratish  qoidasi  yassi 

presslangan  plitalarni  gruppa  va  sortlarga  ajratishdan  farq  qilmaydi.  Shu  ikkala 

gruppadagi  ЭСС  markali  plitalarning  ham  og‘irligi.  0,50  dan  65  g/sm



3

  gacha;  ЭТС 

markali plitalarniki 0,66 dan 0,80 g/sm3 gacha; ЭЛМ markalilarniki - 0,35 dan 0,50 



g/sm

3

  gacha.  Ekstruzion  plitalarning  statik  egilishga  chidamlilik  chegarasi  yassi 

presslangan  plitalarnikidan  deyarli  ikki  baravar  kam;  Yassi  presslangan  plitalar 

singari, ekstruzion plitalar ham ikki sortga ajratiladi. 

Plitalarning  to‘rt  tomoni  to‘g‘ri  burchak  hosil  qilib  kesiladi,  qiya  kesilishi 

plitaning uzunligi va enida yo‘l qo‘yilgan chegaradan oshmasligi lozim. 

Plitalarning namligi 10% dan ziyod bo‘lmaydi. Har qaysi plitaning yuzasi 0,01 



m

3

 gacha aniqlikda aniqlanadi. 


 

33 


Yog‘och-qirindi  plitalarning  mustahkamligi  hamma  yo‘nalishida  bir  xil 

bo‘ladi;  ular  yorilmaydi,  chirimaydi  va  ularni  qurt  yemaydi;  bunday  plitalarni  qo‘l 

asboblari  bilan  va  stanokda  ishlash  oson;  turumlar  vositasida  birlashtirish,  burama 

mix  va  oddiy  mixlar  bilan  mahkamlash  mumkin.  Mebellar  yasashda  bu  plitalardan 

keng  foydalaniladi.  Qurilishda  bunday  plitalardan  eshik  tavaqalari,  devor  mebellari 

yasaladi,  ular  devor  va  shiplarga  ishlatiladi,  ulardan  pardevorlar,  to‘siqlar,  panellar 

qilinadi. 

Plitalar  quruq  binolarda  yotqizib  ustma-ust  taxlangan  pachkalar  tarzida 

saqlanadi,  Tashiganda  qor-yomg‘irdan  va  mexanik  shikastlanishdan  ehtiyot  qilish 

kerak. 


Tola  aralash  qirindidan  yasalgan  plitalar  -  yangi  turdagi  materialdir.  Ularni 

qirindidan  presslab  yasashda  yog‘och  tolasi  aralashtiriladi,  qirindi  pressmassaning 

80% dan oshiq bo‘lmasligi lozim. Yeg‘och ishlaydigan stanoklardan chiqqan qirindi 

qo‘shimcha  maydalanmay  va  quritilmay  ishlatilaveradi,  biroq g‘alvirda  elab  changi 

ajratiladi  hamda  ichidagi  yirik  bo‘laklar-yog‘och-taxta  qiyqimlari,  qoldiqlar,  taxta-

yog‘ochda  tushib  ketgan  butoqlar  (ko‘zlar),  yog‘och  siniqlari  olib  tashlanadi, 

qirindiga aralashgan qipiq plitaning sifatini buzmaydi. 

Tola  aralash  qirindidan  plitalar  yasashda  yog‘och  tolalaai  bog‘lovchi  modda 

vazifasini  o‘taydi,  shu  sababli,  bu  xil  plitalarga  yelim  kabi  yopishtiruvchi  moddalar 

qo‘shilmaydi.  Tola  aralash  qirindidan  yasalgan  plitalar  texnik  ko‘rsatkichlari 

jihatidan yog‘och tolalaridan presslab yasalgan plitalar bilak qirindi plitalar orasidagi 

materialdir.  Ularning  afzal  tomoni  -  arzonligidir.  Qirindidan  yasalgan  plitadagi 

bog‘lovchi  moddalarning‘  qiymati  butun  plita  qiymatining  50  foizini  tashkil  etadi, 

tola aralash qirindi plitalar esa bog‘lovchi modda aralashtirmay presslanadi. 

 


Download 2,34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   86




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish