Ызбекистон республикаси олий ва ырта

шахсий суғурта,
мулк суғуртаси ва жавобгарликни суғурталаш
. Бизнес соҳасида моддий 
қадриятлар, мулк ва юк, депозитлар, тижорат таваккалчиликлари ва бошқалар 
суғурта объекти вазифасини бажаради. 
Таваккалчиликлар, уларни баҳолаш ва башорат қилиш билан боғлиқ 
масалалар бизнес-режани тайёрлашда ҳам, келгусида уни амалга оширишда ҳам 
муҳим аҳамият касб этади. Гап шундаки, инвесторлар, банкирлар ва бошқа 
кредиторлар одатда корхона ёки тадбиркор олдида ишлаб чиқаришни ташкил 
этишда қандай муаммолар вужудга келиши ва улар бундай вазиятлардан қай 
тариқа чиқиб кетишини билишни истайдилар. Буни баҳолаш одатда муайян 
фаолият турига ёки бугунги тил билан айтганда мўлжалланаётган бизнес-
лойиҳанинг миқёсига боғлиқ бўлади. 
Суғурталаш мажбурий тарзда икки томоннинг – суғуртачи ва 
суғурталанувчининг иштирок этиши, шунингдек, белгиланган суғурта 
бадалини назарда тутиши сабабли суғурталанувчи, бизнинг ҳолатда корхона 
ёки тадбиркор томонидан, бу ишнинг барча жиҳатларини чуқур ўйлаб кўриш 
лозим бўлиб, бу бадаллар асосида келгусида умумий суғурта жамғармаси 
шаклланади. Хусусан, қуйидагиларни амалга ошириш зарур: 

вужудга келиши мумкин бўлган барча таваккалчиликларни аниқлаш; 

ҳар бир таваккалчиликнинг вужудга келиш эҳтимолини аниқлаш; 

улар натижасида етказилиши мумкин бўлган зарар миқдорини 

---

53 
ҳисоблаш; 

уларни вужудга келиш эҳтимоли бўйича ажратиш; 

йўл қўйиш мумкин бўлган таваккалчилик даражасини белгилаш ва 
вужудга 
келиш 
эҳтимоли 
ушбу 
чегарадан 
паст 
бўлган 
барча 
таваккалчиликларни бир четга суриб қўйиш. 
Суғурталаш амалда фақат суғурталанувчи таваккалчиликларга (risk 
insurable) таъсир кўрсатиб, уларни етказилиши мумкин бўлган зарар ва суғурта 
ҳолатининг юзага келиш эҳтимоли нуқтаи назаридан пул қийматида баҳолаш 
мумкин. Яъни таваккалчилик оқибатлари объектив ўлчаниши ва қиймат 
баҳосига эга бўлиши лозим. 
Таваккалчилик чайқовчилик характерига эга бўлмаслиги ва суғуртачи ёки 
суғурта манфаатига эга бўлган бошқа шахс билан алоқада бўлмаслиги лозим. 
Суғурта ҳолати жамият манфаатлари йўлида амалга оширилмаслиги керак.
Фирма ўз фаолияти мобайнида турли хил таваккалчиликларга учраши 
мумкин бўлиб, уларни қуйидагича таснифлаш мумкин: