Ызбекистон республикаси олий ва ырта

Asosiy savollar:
1. Kompyuter viruslari va ulardan himoyalanish uchun bajariladigan
tadbirlar.
2. Antivirus dasturlari va ular bilan ishlash.
Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: kompyuter virusi, viruslardan himoyalanish, viruslarning turlari, antivirus dasturlar, detektorlar, vaktsinalar, doktorlar, revizorlar, filtr dasturlari, aidstest, Doctor Web, ADINF, AVP.
Mavzuga oid asosiy muammolar:
1. Kompyuterga virus tushganligi aniqlandi. Virusni davolovchi dastur kompyuterda bor edi, lekin shu vaqtda o’sha dastur ishlamay qoldi. Bunday hollarda qanday ishlarni bajarish eng ma’qul variant deb o’ylaysiz? Javobingizni izohlab bering.
2. Viruslarni davolovchi antivirus dasturlari turli operatsion tizimlar vositasida ishlaydi. Agar sizning kompyuteringizga antivirus dasturlari o’rnatish talab etilsa, kompyuterning qanday xususiyatlarini e’tiborga olish etarli deb o’ylaysiz? Javobingizni izohlab bering.
1-asosiy savol bo’yicha darsning maqsadi: Talabalarga kompyuter viruslari va ulardan himoyalanish uchun bajariladigan tadbirlar haqida ma’lumotlar berish.
Identiv o’quv maqsadlari:
1.1. Kompyuter viruslari va ularning turlari haqida ma’lumot bera
oladi.
1.2. Kompyuter viruslarining vujudga kelish sabablari va ularning
oqibatlari mazmunini ochib bera oladi.
1.3. Kompyuter viruslaridan himoyalanish chora tadbirlari to’g’risida
ma’lumotlarga ega bo’ladi.
1-asosiy savolning bayoni:
Hozirgi paytda kompyuter foydalanuvchilari oldida g’oyatda muhim muammo turibdi, bu ham bo’lsa kompyuter viruslaridan himoyalanishdir.
Kompyuter virusi o’zi nima? Bu aslida, o’ta kuchli, yuqori malakali dasturchi ("xaker") lar tomonidan yozilgan kichik hajmli maxsus dastur bo’lib, ular odatda ko’p martalab nusxalanadi va ijrochi fayllarga "yopishib oladi", ularning "ishga tushishi" oqibatida goh monitorda turli yot yozuvlar bo’lishi, goh diskdagi yozuvlar (fayllar) o’chirib yuborilishi, bundan tashqari virus disk yoki lokal tarmoq orqali boshqa kompyuterlarga o’tishi ham mumkin.
Hozirgi kunda 20 mingdan ortiq kompyuter viruslari mavjud bo’lib, ular kompyuterda ma’lumotlarni ishonchli saqlanishiga xavf soladi va kompyuter ishlashi jarayonida turli muammolar kelib chiqishiga sabab bo’ladi.
Kompyuter virusi paydo bo’lganda kompyuterda quyidagi o’zgarishlar kuzatiladi:

• 
  Ba’zi dasturlar ishlamaydi yoki noto’g’ri ishlaydi;
  
• 
  Ekranda notanish belgilar yoki ma’lumotlar hosil bo’ladi;
  
• 
  Kompyuterning ishlash tezligi sezilarli darajada susayadi;
  
• 
  Fayldagi ma’lumotlar o’zgaradi;
  
• 
  Tezkor xotiraning bo’sh joyi qisqaradi;
  
• 
  Diskdagi ma’lumotlar o’chiriladi va hokazo.
  

Kompyuter viruslarining bir qancha turlari mavjud bo’lib ular matnli, ma’lumotli va jadvalli fayllarni o’zgartirishi mumkin. Ba’zilari fayllarni zararlaydi va fayllarda o’z nusxasini qoldiradi. Bunday viruslar fayl viruslari deb ataladi. Bundan tashqari operatsion tizim yuklovchisini shikastlovchi viruslar - butli viruslar keng tarqalgan, qurilma drayverlarini shikastlovchi viruslar ham uchrab turadi.
Muhokama uchun savollar:
1.1. Kompyuter virusi nima va uning insonga qanday ta’siri bor?
1.2. Kompyuter viruslarining qanday turlari bor?
1.3. Kompyuter viruslaridan qanday saqlanish mumkin?
1.4. Viruslar mavjudligini kompyuterning qanday belgilaridan bilish
mumkin?
1.5. Virusdan ko’riladigan zararlarga nimalar kiradi?