Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

Tabiiy resurslardan foydalanganlik uchun to’lovlarga quyidagilar kiradi: resurslardan foydalanish huquqi uchun to’lovlar; tabiiy resurslardan limitdan yuqori va noratsional foydalanganlik uchun to’lamoq; tabiiy resurslarni takror ishlab chiqarish va muhofaza qilishga to’lovlar.

1. Yer uchun to’lovlar uch shaklda amalga oshiriladi: yer solig’i; ijara haqi; yerning normativ bahosi.

Qishloq xo’jaligiga mo’ljallangan yerlarga soliq stavkalari (normasi) tuproq tarkibi, maydonlar sifati va maydonlarning joylashgan o’rnini hisobga olib belgilanadi. Ijaraga yer byeruvchilar mahalliy hokimiyat organlari hisoblanadi. Yerning normativ bahosi potentsial daromadlarning hisoblangan muddatlarda chiqimni qoplay olishini hisobga olib, ma’lum sifatga va joylashgan o’rniga ega bo’lgan yer uchastkasining qimmatini ta’riflaydi. Yerning normativ bahosi yerni mulkchilikka tekin byerishda, yerga umumiy mulkchilikni belgilashda, yerni myerosga byerishda, hadya qilishda, yer uchastkasini garovga qo’yib, bank krediti olishda qo’llaniladi. Normativ baholashdan tashqari (cheklangan hajmda) yerning shartnoma bahosi (sotish-sotib olish), konkurs (konkurs bo’yicha sotishda) va auktsion (auktsionda sotishda) baholari ham mavjud.

2. Yer osti boyliklaridan foydalanish uchun to’lovlar uch shaklga ega: foydali qazilma konlarini qidirish va razvedka qilish huquqi uchun; ularni qazib olish; yer osti boyliklarini foydali xomashyolarni qazib olish bilan bog’liq bo’lmagan boshqa maqsadlarda foydalanish uchun. Chiqindilarni ko’mish va joylashtirganlik uchun ham to’lovlar mavjud.

3. Suv ob’ektlaridan foydalanganlik uchun to’lovlar. Ikki shakldagi to’lovlar mavjud: 1) suv ob’ektlaridan foydalanganlik uchun; 2) suv ob’ektlarini tiklash va ularni muhofaza qilish uchun.