Ызбекистон Республикаси =ишло= ва сув хыжалиги вазирлиги

қаламчалар пишиш даражаси. Яхши пишган қаламчалар пўстлоғи 
ранги бир текисда, навлар учун хос жигар тусли, бўғимлар ораси очиқ 
равшан жигар тусли бўлиши керак; қаламча пайпаслаганда қаттиқ ва 
эгилганда синмайдиган, пўслоғи механик элементлари силикиганликда 
ёрилмайдиган бўлиши керак; барг тўкилгандан кейин банд ўйиқлиги 
силлиқ, қорамтир ёки қора жигар ранг, бир текис ҳошияли, диафрагма эса 
зич тўсиқ кўринишга эга бўлиши керак. қаламча диаметри 1/3 қисмини 
ёғочлик эгаллаган бўлиши керак. 
қаламча таркибида кўп миқдорда углеводлар (крахмал) бўлиши, буни 
аниқлашда янги кесилган қаламчани бўғинлари бўйича охирини 1% ли 
йоднинг спиртли эритмасида 1 минут ботириш натижасида крахмал 
доналари қора-бинафша рангга бўялади, новдадаги мавжуд мос келадиган 
крахмал, абсолют қуруқ моддага нисбати 8-10 % дан кам бўлмаслиги 
керак. Жигар рангга ўзак-ўлик тўқима бўялади ёки бўялмайди, қайсики 
заҳира озиқ моддаларни ажратиб қўймайди.
қаламчалар кўндалангига кесилганда пўстлоғи ва ёғочлигида тўлиқ 
қора бўялганлиги кўриниши керак. Етарли пишмаган қаламчалар пўстлоғи 
оқимтир ёки яшил тус, қаламча енгил эгилади, барг банд ўйиқлиги бир 
текис эмас ҳошияли, ажинли; диафрагма тенг эмас, ғовак (пўк), кучли очиқ 
яшил рангли, баъзан енгил қорамтир тусга киради; йодлаш реакцияси
ўтказилганда ёппасига қора бинафша рангга бўялмайди. 
Куз ёки баҳорда тайёрланган қаламчалар сараланган мавжуд 
қўйилган талабларга мос келган бўлиши керак. 
Топшириқ: 1. Узум икки-уч нави қаламча боғларида қўйилган 
талаблар асосида саралаш ўтказиш, уларнинг сифатини кўрсатиш. 
36 

---

Боғчадаги қаламчалар сонини (дона) кўрсатиш, шундан кесилган 
қаламчанинг юқори ва пастки диаметри бўйича (6-12мм) дона яроқли; 
Ташқи кўриниши бўйича: эгилмаган, букилмаган ва механик 
зарарланмаган соғлом (дона), янги қуриб қолмаган (дона); Бўғим ва бўғим 
ораларининг рангини ташқи кўриниши бўйича яхши пишганлиги; 
қаламчани эгилганда синиш ҳусусияти бўйича (дона); ёғочлик, 
пўстлоқликни диаметр бўйича нисбати (дона); янги кесилган қаламчани 
пўстлоғи ва ёғочлигини 1% ли йоднинг спиртли эритмасида тўлиқ 
қорамтир рангга кириши бўйича (дона); аниқланган маълумотлар дафтарга 
ёзилади. 
2.
қаламчалар сифати бўйича ҳар бир узум навидан ажратилган 
қаламчаларнинг кўзлари ҳолати ва сақланишини аниқлаш. қаламчалар 
икки гуруҳга бўлинади. Биринчи гуруҳга қаламчалар кўзлари узунасига, 
бошқасида кўндалангига кесик қилинади ва кесиклардаги ҳар бир кўзни 
марказий ва ўринбосар куртакларини сақланиши текширилади. 
қаламчадаги умумий кўзлар сони саналади ва зарарланган фоизи 
аниқланади.
3.
Ҳар бир узум нави бўйича қаламчалар сони, уларнинг ҳамма сифат 
кўрсаткичлари бўйича яроқлилиги, кўчат етиштириш учун ва уларни 
кўпайтириш учун фойдаланишга яроқлилиги ҳақида хулоса қилиш.