Ызбекистон республикаси +ишло+ ва сув хыжалиги вазирлиги

Namligi asosida tuproq tortimi va eritma miqdorini aniqlash jadvali 

Tuproq 

namligi 

Tuproq 

tortimi,  

 G 

Quyiladi- 

gan 

eritma, ml 

Tuproq 

namligi 

Tuproq 

tortimi,  

g 

Quyiladi 

gan eritma, ml 

2 

20,4 

99 

18 

23,6 

96 

4 

20,8 

99 

20 

24,0 

95 

6 

21,2 

98 

22 

24,4 

95 

8 

21,6 

98 

24 

24,8 

95 

10 

22,0 

98 

26 

25,2 

94 

12 

22,4 

97 

28 

25,6 

94 

14 

22,8 

97 

30 

26,0 

94 

16 

23,2 

97 

32 

26,4 

93 

   

 

 

 

Kutiladigan  nitrat  miqdoriga  bogliq  ravishda  5-50  ml  so‘rim  chinni 

kosachada,  suv  hammomida  buglatiladi.  Sovitilgan  kosachaga  1  ml  disulfofenol 

---

 

kislota  quyiladi  va  shisha  tayoqchaning  to‘mtoq  uchi  bilan  kosachaga  chaplab 

chiqiladi (shisha tayoqcha ishning oxirigacha kosachada qoldiriladi). 10 daqiqadan 

keyin  kosachaga  15  ml  suv  quyiladi,  shisha  tayoqcha  bilan  yaxshilab 

aralashtirgandan keyin, KOH yoki NaOH ning 20% li eritmasi barqaror sariq rang 

hosil bo‘lguncha qo‘shiladi (ishqorning ortiqchasi ishga halal bermaydi). 

 

Bo‘yalgan  eritma  voronka  va  shisha  tayoqcha  yordamida  50  yoki  100  ml 

sigimli  o‘lchov  kolbasiga  o‘tkaziladi.  Kosacha  va  shisha  tayoqcha  2-3  marta 

chayiladi va chayindi ham o‘lchov kolbasiga quyiladi va chizigigacha distillangan 

suv quyiladi. 

 

Aralashma tezda ko‘k yoruglik filtri yordamida fotokolorimetrlanadi. 

 

Aralashmaning  rangi  o‘ta  to‘q  bo‘lsa,  suv  bilan  suyultiriladi  (suyultirish 

darajasi ham hisobga olinadi). 

 

N-NO

3 

miqdori etalon eritmalar asosida tuziladigan kalibr egri chizi`i orqali 

topiladi.  

 

Kalibr  egri  chizi`i  uchun  eritma  tayyorlash:  analitik  tarozida  0,7216  g 

kimyoviy toza KNO

3

 tortib olinadi va 1 l sigimli o‘lchov kolbasida eritiladi. Eritma 

o‘z tarkibida 0,1 mg/ml azot tutadi. 

 

Bu  eritma  50  marta  suyultiriladi,  qaysiki,  ishchi  eritma  deb  yuritiladi  va 

tarkibida 0,002 mg/ml azot tutadi. Kalibr chizi`ini chizish uchun ishchi eritmadan 

chinni  kosachalarga  5,0;  10,0;  15,0;  20,0  va  25,0  ml  olinadi  va  keyingi 

operatsiyalar tahliliy eritmadagi kabi amalga oshiriladi. 

 

(Nitratlarni aniqlashdan oldin so‘rim tarkibida ammoniy va xlor ionlari bor-

yo‘qligi  aniqlanadi.  Ammoniy  tuzlari  nitratlar  miqdorini  kamaytiradi,  shu 

sababdan  so‘rimni  buglatish  oldidan  2-3  tomchi  K

2

SO

4

  ning  10%  li  eritmasi 

qo‘shiladi.  Xlor  ionii  ham  tahlilga  xalaqit  beradi.  Agar  xlor  miqdori  30  mg/l  dan 

ko‘p bo‘lsa, u kumush sulfat yordamida cho‘ktiriladi). 

         

Natija quydagicha xisoblanadi: 

X = A • W •1000 / V • T; 

 bu erda: