Ызбекистон республикаси фанлар академияси

От (а:т) сўзи барча туркий тилларда учрайди. Э.В.Севортян от сўзининг бу тиллардаги бешта маъносини қайд қилган. Улар орасида от сўзининг исм, ном, лақаб маънолари биринчи ўринда туради. Тадқиқотчиларнинг аксарияти от (а:т) – чақирмоқ, қичқирмоқ, айтмоқ маъносидаги ўзакдан пайдо бўлган, бунга далил сифатида баъзи туркий тилларда ata сўзининг чақириш, қичқириқ маъносида учрашини келтиришади⁹.
«Ўзбек тилининг изоҳли луғати»да от, исм, ном сўзлари кенг изоҳланган. От сўзининг 5 та маъноси изоҳланган: 1. Кишининг шахсий исми. 2. Унвон, мансаб. 3. Зот, уруғ. 4. Шуҳрат, донг. 5. Грамматик категория¹⁰. Ушбу луғатда исм сўзини айнан от деб тўғри изоҳланган¹¹. Исм сўзи мақоласида исми хос - грам. эск. атоқли от: исми ом – грам. эск. турдош от терминлари ҳам келтирилган. Шунингдек, исмдош, исмламоқ, исмланмоқ, исмли сўзлари ҳам бош сўз сифатида келтирилгани ҳам диққатга моликдир¹².
Ном сўзига берилган изоҳдан бу сўз от, исм сўзларига нисбатан кенгроқ маънога эгалиги маълум бўлади: «Шахс ёки нарса-предметларга қўйилган от, исм»¹³. Демак, ном сўзи келтирилган маънода от сўзининг умумий маъносига яқинлашади. Исм сўзи эса кўпроқ шахснинг атоқли оти маъносини англатади ва антропоним тушунчасини ифодалайди. Ҳозирги ўзбек тилида шахс ёки объектни номлаш жараёнини номламоқ, номланмоқ, номли, номсиз терминлари ифодалайди¹⁴. Исм ўзагидан ясалган исмламоқ, исмланмоқ, исмли, исмдош сўзлари камистеъмоллиги билан характерланади. Кузатишлар исм сўзи ҳозирги ўзбек тилида кўпроқ шахснинг атоқли оти, антропоним маъносида, от, ном сўзлари эса умуман ном, атоқли от маъноларида меъёрлашганини кўрсатади.
Ўзбек тилининг тарихий ривожи давомида от, исм, ном сўзлари билан бо\лиқ баъзи лексема ва иборалар истеъмолдан чиққан. Булар асмо – исм сўзининг кўплик шакли: исмлар, номлар; исми хос – атоқли от, исми ом – турдош от, атан – исм, номга эга бўлмоқ ва б.
Юқорида таҳлил қилинган от, исм, ном, аташ, номлаш тарихий-анъанавий сўзлардир. Бу сўзлар ўтмишда ономастик маънодан кўра кўпроқ этнографик маъно ифодалаган. Ҳозирда бу сўзларга илмий терминлик вазифаси ҳам юклатилган.
Ономастиканинг тарихий-анъанавий терминлари қаторига лақаб (алқоб), тахаллус, лақабланмоқ кабиларни ҳам киритиш мумкин. Ишда ушбу терминларнинг маъно ва вазифалари кенг изоҳланган.