Ызбекистон республикаси фанлар академияси

Ишнинг мақсад ва вазифалари. Ушбу тадқиқотнинг асосий мақсади ўзбек ономастикаси терминларининг лисоний хусусиятларини тадқиқ қилиш ва унинг ўзбек терминологияси тизимидаги ўрни ва ролини белгилашдир. Мана шу мақсадни амалга ошириш учун тадқиқот олдига қуйидаги вазифалар қўйилди:
– ўзбек ономастикаси терминларини ўзбек тили атоқли отларини тадқиқ қилишга ба\ишланган манбалар матнидан тўплаш ва системалаштириш;
– ономастика терминларининг маъновий-мавзуий гуруҳларини белгилаш ва ушбу гуруҳларга кирувчи терминларни таснифлаш;
–ўзбек тилида ономастик терминларнинг пайдо бўлиши, бунинг ички ва ташқи манбаларини аниқлаш;
– ономастик терминларнинг луғавий-маъновий хусусиятларини ўрганиш, бунга тегишли луғавий-семантик категорияларнинг функционал хусусиятларини тадқиқ қилиш;
– ономастика терминларининг грамматик тузилиши, ясалиш усулларини ўрганиш, терминлар ҳосил қилишдаги фаол ва нофаол моделларни белгилаш;
– ономастика терминларини нормалаш ва такомиллаштириш юзасидан баъзи тавсиялар бериш ва б.
Тадқиқотнинг янгилиги қуйидагиларда кўринади:
– ўзбек ономастикаси терминлари биринчи бор кенг кўламда тўпланди ва монографик тарзда тадқиқ қилинди;
– ономастика терминларининг пайдо бўлиши, ривожи ва шаклланиш хусусиятлари белгиланди;
– ономастика терминлари маъновий-мавзуий гуруҳларга бўлинди ҳамда ушбу терминологик тизимда салмоқли ўрин тутувчи терминлар доираси аниқланди;
– ономастика терминларининг шаклланиши ва бойишида омил бўлган лисоний манбалар тадқиқ қилинди;
– ономастика терминларининг ясалиши, грамматик тузилиши, бундаги типик моделлар, ушбу қолипларни ҳосил қилувчи усуллар ва воситалар кенг таҳлил қилинди.
Тадқиқотнинг назарий ва амалий аҳамияти. Ушбу тадқиқотнинг илмий таҳлил ва хулосалари ўзбек илмий терминологиясининг ўзига хос лисоний хусусиятлари ҳақидаги ҳозирга қадар мавжуд бўлган назарий қарашларни маълум даражада кенгайтиради ва тўлдиради.
Ономастик терминологиянинг луғавий, маъновий ва грамматик хусусиятларига оид ишда билдирилган назарий фикр ва мулоҳазалар ўзбек тили лексикологияси ва терминологиясига оид дарслик ва ўқув қўлланмалар яратишда қўл келиши мумкин. Ишдаги терминологик материал ва терминларнинг маъноларига оид талқинлардан ўзбек ономастикаси терминларининг икки тилли ва изоҳли лу\атларини тузишда фойдаланиш мумкин.
Диссертациянинг илмий таҳлил ва хулосалари олий ўқув юртлари, лицей ва коллежларда ўзбек ономастикасидан махсус курслар ўқишда қўл келади.