Ызбекистон республикаси давлат жисмоний тарбия ва спорт +ымитаси

10—жадвал 
Кўрсаткичлар 
Тест машқлари 
Гуруҳлар 
Х 
σ
 
V% 
«4х10 метрга моксимон 
Назорат 
7,35 
0,31 
1,47 
Югуриш 
(сония) 
Тадқиқот 
7,22 
0,16 
2,21 

---

51 
3.6. Эгилувчанлик сифатлари 
Эгилувчанлик — бу курашчининг амплитудада 
ҳаракатларни амалга ошириш қобилиятидир. Эгилувчанлик 
бўғимлардаги ҳаракатчанлик билан аниқланади. У ўз 
навбатида, бир қатор омилларга боғлиқ: бўғим 
сумкаларининг тузилиши, пайлар, мушаклар чўзилувчанлиги 
ва уларнинг чўзилиш қобилияти. 
Тадқиқотда 
қатнашган 
ёш 
курашчиларнинг 
эгилувчанлик сифатлари, «олдинга эгилиш» тести ёрдамида 
баҳоланади. 
Текширилувчи курашчиларда эгилувчанлик сифатининг 
ўртача кўрсаткичи 26,07 см.ни ташкил этди. (11—жадвал) 
11 — жадвал 
Миллий курашчиларнинг эгилувчанлик сифатининг 
даражаси (пқ15) 
Кўрсаткичлар 
Тест машқлари 
Х 
σ
 
V% 
«олдинга эгилиш» 
26,07 2,30 8,82 
(см) 
4х10 метрга моксимон югуришда назорат гуруҳидаги 
ўқувчиларнинг ўртача кўрсаткичи 7,35 сонияга тенг бўлса, 
тадқиқот гуруҳидаги ўқувчиларнинг ўртача кўрсаткичи 7,22 
сонияга тенг бўлади. (10—жадвал) 

---

52 
Ушбу тест бўйича назорат гуруҳидаги курашчиларнинг 
ўртача кўрсаткичи 26см.га, тадқиқот гуруҳидаги 
курашчиларда 26,14 см.га туғри келди (12—жадвал). 
12 —жадвал 
Кўрсаткичлар 
Тест машқлари 
Гуруҳлар 
Х 
σ
 
V% 
Назорат 
26 
2,80 
10,7 
«олдинга эгилиш» 
(см) 
Тадқиқот 
26,14 2,96 
11,3 
Маълумки, спорт билан илмий жиҳатдан асосланган 
режа остида шуғулланиш ёки юкламани спортчиларга 
нисбатан қўллаш деганда ўқув—тренировка воситаларидан 
мақсадга мувофиқ бўлган «тренер—спортчи» тамойилида 
фойдаланиш машғулотларни мунтазам ва узлуксиз тарзда 
ўтказиш зарурлиги тушунилади. Яъни, тренерни
қўллайдиган юкламаси аввало спортчи организмининг акс 
таъсирига (рекциясига) асосланиши даркор. Бошқача қилиб 
айтганда берилаётган юкламанинг организмга таъсир этиш 
«куч» (ҳажми ва шиддати) шу юкламани қайтарилиш 
имкониятига мос ёки унда бироз юқорироқ бўлиши керак. 
Чунки, қўлланиладиган машқларнинг таъсир «кучи» юклама 
кўтара олиш поғонасидан паст бўлса, организм функциялари 
прогрессив йўналишда шаклланмайди ва аксинча, ҳаддан 

---

53 
ташқари юқори бўлса, организмда ўта чарчаш, зўрикиш 
аломатлари пайдо бўлади—жисмоний ва психофункционал 
депрессия ҳолати вужудга келади, спортчи тушкунликка 
тушади, паталогик ўзгаришлар юз беради, спорт натижаси 
ўсмай кўяди, хатто пастга тушиб кетиш ҳам мумкин. 
Бинобарин, ўқув—тренировка жараёнида қўлланиладиган 
жисмоний юклама ўз хажми ва шакли жиҳатидан оптимал 
даражада бўлиши керак.