Ызбекистон республикаси адлия вазирлиги

Фойда олиш мақсади.
Ишлаб чиқариш ва уни ташкил этиш би-
лан боғлиқ харажатларнинг муттасил ошиб бориши нархни бевосита 
оширишга таъсир қилади. Лекин бундай ҳолатни бозор ҳар доим ҳам 
кўтара олмайди. Шунинг учун фирмалар нарх сиѐсатидан фойдала-
нишга ҳаракат қилади. Улар истеъмолчилар талабига билвосита 
таъсир кўрсатиш йўли билан фойдани кўпайтиришга интилади. Ма-
салан, айрим фотоаппаратлар деярли ўз таннархида сотилади, фойда 
эса истеъмолчига фотоплѐнкани юқори нархларда сотиш натижасида 
қўлга киритилади. Бундай ҳолатни соқол олгич ва унга қўйиладиган 
писка ҳамда бошқа ўзаро бир-бири билан боғлиқ товарлар савдосида 
ҳам кузатиш мумкин. 
Фирмаларнинг нарх белгилашдан мақсади «инвестицияланган 
капиталдан кутилган фойда» олиш, яъни фирма ўзи сарф этган сар-
моянинг фоиз қайтимини олишга интилишидан иборат. 
Рақобат соҳасига боғлиқ мақсадлар. 
Фирмалар рақобатга бар-
дош бериш мақсадларидан келиб чиққан ҳолда ўз маҳсулотига нарх-
ни белгилайди. Бир қатор тармоқларда ҳамиша аниқ ифодаланган 
«нархлар етакчиси» бор. Бошқа субъектлар ўз маҳсулотига нарх 
қўйишда, шунчаки, мазкур етакчи изидан боради. Айрим ҳолларда 
субъектлар бозор ҳиссасини ошириш учун бозорга ғоят паст нархлар 
билан кириб келиши ѐки қиммат нархларни сақлаган ҳолда, доимо 
моделларни яхшилаш билан шуғулланиши, янгиликларни қўллашдан 
фойдаланиб, сифат кўрсаткичлари бўйича бозорда пешқадамликни 
қўлга киритиши мумкин. Нарх таъсирида рақобат соҳаси билан 
боғлиқ мақсадларни амалга ошириш кўп қирралидир. Шунинг учун, 

---

бозорнинг аксарият жабҳаларини ўрганиш, аниқ шарт-шароитлар 
асосида хулосалар чиқариб ечимлар белгилаш талаб қилинади. 
Тадбиркорликда нарх белгилаш энг муҳим вазифалардан бири-
дир. Айниқса, янги ишлаб чиқарилган, бозорда бўлмаган ѐки камѐб 
маҳсулотларга тўғри нарх белгилаш фирма фаолиятига жуда катта 
таъсир кўрсатади. Тадбиркорликнинг турларидан қатъи назар, ҳозир-
ги кунда нарх белгилашнинг қатор усулларини қўллаш мумкин.