Iv asrning 70 yillaridan V asming ikkinchi yarimigacha amalda bo

KEBEKXON DAVRIDA CIIIG'ATOY ULUSI

Chig'atoy ulusida o'troqlikga o^stishi nihoyatda tezlashadi. xonlaridan birinchi bo•lib Kebekxon o'z qarorgohini Elsuvi (Ili) dan Qashqadaryo Vohasiga ko'chirgan. Kebekxon buyurug•i bilna qadimgi Nasafshahri yaqinida saroy barpo qiilinadi. MO'g•ul tilida "Saroy" — "Qarshi" deb yuritilgani bois keyinchalik bu saroy atrnfida shakillangan shaxar ham Qarshi deb atala boshlandi.
Kebckxon shuningdek pul islohatini amalga oshiradi. U ikki xail kumush tanga zarb qildirdi • og'irligi 8 gramm bo•lgan dinor, og'irligi I grammni tashkil qilgan dirham. Kebekxon sharafiga "Kepaki" deb dom Olgan bu tangalar Samarqand va Bwxoroda zarb etila boshlangan.
Bu davrga kelib bosqini vaqtida vayron bo•lgan Buxoro va Urganch Shxxarlari qayta uklandi. Qadimgi Samarqanda vayronalari yonida yangi shaxar qad rostladi.
Chigontoy ulusida quyidagi Yer shakillari bo'lgan:

• 
  Mulki devon — davlaty erlari
  
• 
  Mulki inju — hukumdor va noiblarga qarashli yerlar
  
• 
  Mulk• xususiy yerlar
  
• 
  Mulki vaqf—masjid va madrasa yerlari
  

42
CIIIG'ATOY ULUSIDA SOLIQ TIZIMI
CHig•atoy ulusida quyidagi soliqlar olingan:

• 
  KALON - Dexqonlardan (ya'ni 7irotchi) hosilning 1/10 qismida olingan soliq
  
• 
  QOPCHUR — chorvadorlardan chorvaning 2.5 % miqdorida olingan
  
• 
  TARG'U — hunarmand va savdogarlardan olingan daromad solig^îi SIIULEN — davlat xazinasi uchun olingan oziq — ovqat solig'i bo•lib. u har bir podadan ikki yashar qo'y, qimiz uchun har ming Ołdan bir biya hisobida olingan.
  
• 
  Shuningdek tuz solig•i, Rumush sorg 'i v•ajun solig•i singari qo•shimcha Soliqlar hant olingnn.
  

C Hig•atoy ulusida soliqlar mahalliy amaldorlar tomonidan barot (ijara) tartibida avvaldan bir yo•ła to 'lab yuborilar. So'ngra ular aholidan yig'ib olar edilar. Ayman shu yig'ib olishda nohaqliklar. adolatsizliklar ko•plab kuzatilardi. Bu bo'lsa o 'z navbatida axoli noroziligiga sabab bo'lgan„
MAHMUD TAROBIY QO'ZG'ALONI
1238.yiIda Buxoroning Tarob qishlog'ida mahalliy mulkdorlar zulmiga qarshi qo•zg'alon boshlandi. taroblik g'alvir yasovchi hunarmand Mahmud rahbarlik qiladi. Tarixda u Mahmud Tarobiy nomi bilan shuhrat qozondi. Mahmud Tarobiyva uning do'sti Silamsiddin Mnhbubiy butun Buhoro ahlini mosg•ullarga qarshi qo•łga qurol Olishga chaqirdilar. Natijada 1238-yilda aholi Aholi qo'rquvga tushgan amaldorlar Bu.xoroni tashlab Karmana tomon
41
Qayqubod ushbu hukumdorlarni Jaloliddinga qarshi birlashtirish harakatini boshlaydi. Bu vaqtda Jaloliddin qo•shinida yana bo•linish sodir bo'ladi_ Ukxsi G'iyosiddin akxsidan ayro o'z davlatini tashkil qilish maqsadida Jaloliddin qarorgohini qo•shinlari bilan tark etadi. Ammo biroz Vaqt O'tib Kirmon hokimi bilan yuzaga kelgan jangda asirga olinadi va qatl qilinadi. Xatto Jaloliddinning bosh vaziri Sharorulmulk Ko •niya va Jazira hukumdorlariga maktub yozib, ulardan taxtni Jaloliddindan tortib olishda amaliy yordam so•ragan. Ammo bu maktub Jaloliddinning qo•liga kelib tushadi va Sharofulmulk hibsga Olinib, qatl qilinadi. SHu kabi ichki parokandaliklar boshlangan Ko^sniya. JazirA Damxshq va Misr hukumdorlarining birlashgan qo•shinlari Jaloliddinga qarshi Yurish boshlaydilar. 1230-yilning avgustida Ar:injon yaqinidagi jangda Jaloliddin Manguberdi mag ⁱ lubiyatga uchradi. Fursatdan foydalangan mo•g'ullar 1231-yilda Ozzbayjonga bostirib kirib, Jaloliddinni taqib qilishadi Kutulmaganda tunda mo•g'ullar Jaloliddinning qarorgohiga hujum uyushtiradilar. Xorzmshox Jaloliddin o•zining oz sonli askarlari bilan Kurdiston tog•lariga chiqib ketadi. Aynan shu erlarda qaroqchi kurdlar qo•liga tushib, 1231-yilda fojeali halok bo•ladi.
Sulton Jaloliddin Manguberdi atiga o'ttiz uch yil urnr ko•rdi. Ammo uning nomi ellarda mashhur bo'ldi. Aynan u qariyb O'n bir yil davomida O•rta SI larq va SHarqiy Esropaga o•tkazmadi. Mosg•ullar qo•shini O•rta SHarqni 1256-yildagina egallay oldilar.