Иšтисодий таілил фанининг моіияти, бозор иšтисодиёти шароитида аіамияти ва вазифалари

6.1. Иқтисодий таҳлилда қўлланиладиган
ахборотлар тизими 
Корхонанинг 
молиявий 
ҳисоботи 
унинг 
хўжалик 
фаолиятини ифодаловчи асосий кўрсаткичлар манбаи бўлиб 
ҳисобланади.
Республикамизда 
тадбиркорлик 
фаолиятини 
қўллаб-
қувватлаб ва рағбатлантириш кўплаб янги-янги хўжалик юритувчи 
субъектларнинг 
пайдо 
бўлишига 
сабаб 
бўлмоқда. 
Бу 
фирмаларнинг раҳбарлари яхши ғоялар ва уларнинг молиявий 
таъминланиши корхоналарнинг самарали фаолият кўрсатиши 
ҳамда жуда кўп фойда топишига асос бўлади, деб ўйлашади. 
Тажриба кўрсатмоқдаки, кўпчилик бизнесменларимиз янги бир 
ишга киришишдан олдин уни аниқ ҳисоб-китоб ва назорат тизими 
зарурлиги тўғрисида унчалик бош қотиришмайди. Аслида эса, 
улар ишни аввало яхши малакали ҳисобчи топишдан бошлашлари 
керак.
Борди-ю, шундай қилинмаса, охир оқибатда раҳбар боши 
берк кўчага кириб қолиши, молиявий имкониятлардан самарали 
фойдаланаолмаслиги, ишни илгари силжитолмаслиги, ташқаридан 
қаралганида фаолияти дурустгина бўлиб кўринган корхонасида 
молиявий талон-тарожлар содир бўлишига йўл очилиши мумкин. 
Шу туфайли ташкилотнинг аҳволи ифода этилган 
ахборотлар тизимидан тўғри фойдалана оладиган ҳисобчи айниқса 
эркин иқтисодиёт шароитида ўта муҳимдир.
Иқтисодий таҳлилда қўлланиладиган ахборотлар одатда 
иккига бўлинади: ҳисобланадиган ва ҳисобланмайдиган. 
Ҳисобланадиган ахборот
манбаларига қуйидагилар киради: 
*
бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботи; 

---

122 
*
статистика ҳисоби ва ҳисоботи; 
*
тезкор ҳисоб ва ҳисобот; 
*
танлаб кузатилган ҳисоб маълумотлари. 
Бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботида хўжалик операциялари, 
хўжалик маблағлари ва уларнинг манбалари ифодаланади.
Статистика ҳисоби ва ҳисоботида ҳодиса ва жараёнлар 
умумий мажмуасининг миқдорий жиҳатлари ифодаланади. 
Тезкор ҳисоб ва ҳисоботларга ҳисобот даври ичида олиш 
мумкин бўлган ахборотлар мажмуаси киради.
Танлаб 
кузатиш 
натижасида 
олинган 
маълумотлар 
ҳисоботдаги кўрсаткичларни чуқурлаштириш ҳамда ҳодиса ва 
жараёнларни алоҳида ўрганиш имконини беради.