Иқтисодий таҲ

8.31-жадвал
Айланма маблағлар рентабеллик даражасининг таҳлили

№	Кўрсаткичлар	Йил боши	Йил охири	Фарқи(+,-)
1.	Соф фойда, м. с.	321835,64	1029463,30	+707627,66
2.	Айланма маблағларнинг йиллик қиймати, м. с.	2596096,60	4102954,20	+1506857,6
3.	Айланма маблағларнинг рентабеллик даражаси (1х100:2), фоиз	12,40	25,09	+12,69

8.31-жадвал маълумотларидан кўринишича, йил бошида айланма маблағларнинг рентабеллик даражаси 12,04 фоизни, охирида эса 25,09 фоизни ташкил қилган ҳолда 12,69 фоизга ошган. Бу ўзгаришга таъсир қилувчи омиллар ҳисоб-китобини қуйидаги 8.32-жадвалда келтирамиз.

8.32-жадвал
Айланма маблағлар рентабеллик даражасини ўзгаришига таъсир қилувчи омиллар ҳисоб-китоби

Ҳисобнинг тартиб сони	Алмаштириш- нинг тартиб сони	Омиллар		Умумлашган кўрсаткич – Айланма маблағлар рентабеллик даражаси, %	Олдинги ҳисобга нисбатан фарқ (+.-)
		Соф фойда	Айланма маблағларнинг йиллик қиймати
А	В	1	2	3(1х100:2)	4
1	-	321835,64	2596096,60	12,40	-
2	1	1029463,30	2596096,60	39,65	+27,25
3	2	1029463,30	4102954,20	25,09	-14,56

Омиллар баланси: +12,69 %.
8.32-жадвалдан кў ринишича, таҳлил обектида соф фойда ҳажмининг 707627,66 минг сўмга ошиши натижасида айланма маблағлар рентабеллик даражаси 27,25 фоизга кўпайган. Айланма маблағлар ўртача миқдорини ҳисобот йили охирида 1506857,6 минг сўмга кўпайиши натижасида эса унинг рентабеллик даражаси 14,56 фоизга камайди. Ҳисобланган икки омилнинг таъсири қуйидаги натижани берди: 27,25 + (-14,56)= +12,69 фоиз.
Корхоналарда айланма маблағларни рентабеллик даражасини ошириш бўйича қуйидаги тавсияларин бериш мумкин:
- айланма маблағлар иммобилизасиясига йўл қўймаслик;
- айланма маблағлар айланишини тезлаштириш чораларини белгилаш;
- сифат эвазига маҳсулот баҳосини ошириш;
- бир сўмлик маҳсулот учун қилинадиган моддий харажатларни қисқартириш;
- ишлаб чиқаришни модернизасия, реконструксия, диверсификасия қилиш ва инновасия технологияларини жалб қилиш;
- ишлаб чиқариш ресурсларидан самарали фойдаланиш натижасига кўра материал сиғ ими, фонд сиғ ими, амортизасия сиғимини пасайтириш;
- импорт ўрнини босадиган замонавий маҳаллий хом ашё ва материаллардан фойдаланиш;
- маҳсулот рақобатбардошлигини ва сифатини ошириш, ассортиментини янгилаш.
Тавсия қилинган юқоридаги тадбирларни корхона амалий фаолиятига татбиқ қилиниши уларнинг молиявий ҳолати барқарорлиги даражасини ошириш имконини беради.