Istiqlol avlodi

 
 
 

---

52 
6. MAVZU: RUHIY JAROHAT - BU NIMA?
Maqsad: 
Pedagoglar va ota-onalarda ruhiy jarohat bo‘yicha tushuncha va 
bilimlarni berish 
Vazifalar: 

Ruhiy jarohatning odatiy (va normal) namoyon bo‘lishi
to‘g‘risida tushunchalarga ega bo‘lish 

Ruhiy jarohatlovchi voqealarning ta’siri va oqibatlari to‘g‘risida 
tushunchalarga ega bo‘lish 
Umumiy 
vaqt: 
2 soat 
Usullar: 
Slaydli taqdimot, aqliy hujum, munozara, kichik guruhlarda ishlash, 
mashq va o‘yinlar. 
Zarur 
materiallar: 
Flipchart, rangli markerlar, daraxt tasviri chizilgan vatman, meva 
yoki gul shaklidagi stikerlar, qaychi, rangli qog‘oz, ruchka o‘yin 
to‘pi yoki yumshoq o‘yinchoq.
 
Mashg‘ulotning borishi. 
Kirish qismi: 
Videorolik
Nima uchun biz ruhiy jarohat haqida gapirganda ma’lum bir uzluksiz reaksiyani 
nazarda tutamiz? Murakkab, noodatiy yoki og‘ir voqealarning ta’siri hech qayerga 
“o‘chib ketmaydi”,“yo‘q bo‘lib qomaydi”.
Aksincha, jarohatlovchi voqealar – bu bolalar, o‘smirlar va hatto kattalar 
dunyoqarashiga ta’sir qiladi. Insonlarni daxshatli qo‘rquv hissi, yuqori vasvasa va 
qo‘rquv, qo‘lidan hech narsa kelmaslik, jismoniy stress (masalan, tez yurak urishi, tez-
tez qaltirash, oshqozondagi og‘riq, bosh aylanishi) davomiy qiynashi mumkin. 
Shu kabi takrorlanuvchi yoki davomiy his-tuyg‘ularni psixologlar stressga 
bo‘lgan “jarohatdan keyingi reaksiya” deb atashadi. 
RUHIY JAROHATNING ODATIY (VA NORMAL) NAMOYON BO‘LISHI 
Stressga bo‘lgan jarohatdan keyingi reaksiyaning uch turi mavjud: salbiy xom 
xayollar, o‘zini olib qochish va jismoniy notinchlik. 

---

53 
Salbiy xayollar
Bular sodir bo‘lgan va boshidan o‘tkazgan stressli xayollarda ham tushida ham 
ongida namoyon bo‘ladi. Salbiy reaksiyalar emotsional va jismoniy holatning 
yomonlashuvida namoyon bo‘ladi.
Ayrim odamlar mudhish voqea xuddi qayta va qayta takrorlanayotganidek o‘zini 
tutadi. Mazkur reaksiya “fleshbek” deyiladi, ya’ni o‘tmishdagi jarohatlaydigan 
xotiraning obrazli va mantiqiy takrorlanadigan tasviri.