Issn 2221-7347 Экономика и право

qorniga qoziq qoqqandek bo’lgandi.
(“Jimjitlik”, 11- bet). Ushbu misolda yozuvchi 
o’ta salbiy ma’no ottenkasiga ega bo’lgan frazemani muayyan so’zni almashtirish orqali badiiy yumshatish ifoda 
semasini qo’llagan. Adib bu ibora orqali qahramonning boshliqlarga nisbatan munosabatini kinoya bilan ifoda-
laydi. Tilimizning boyligi hisoblanmish frazeologizmlarning uslubiy va shakllanish imkoniyatlari keng bo’lib, ular 
mohir san’atkor qo’lida har gal yangi emosional bo’yoq kasb etadi, o’z ta’sir kuchini yanada orttiradi. So’z ustalari 
frazeologizmlardan stilistik maqsadlarda foydalanish uchun ularning ma’nolarini yangilashga, uslubiy imkoni-
yatlarini kengaytirishga intiladilar. Ular tilimizdagi frazeologizmlardan foydalanibgina qolamy, shular asosida 
yangi frazeologizmlarni ham yaratadilar. Bu jarayon umumtildagi iboralarning leksik tarkibi o’zgartirilishi, ularn-
ing ma’no va stilistik vazifalarini oshirish uchun turli til qonun-qoidalaridan foydalanish, ya’ni umumtil 
strukturasini til qonun-qoidalari asosida o’zgartirib, ikkinchi tur struktura hosil qilishi mumkin. Bu tilimizning 
yanada jozibador, ma’noli va ravon bo’lishini ta’minlaydi. Shu bilan birga, tilning frazeologik tarkibi boyib boradi: 
Tog’ so’qmoqlaridan qatnab, issiq-sovug’idan xabar olib turadi.
 
(“Jimjitlik”, 14 b
)
, Bu jonivorlarni ko’paytirgun-
cha ona sutim og’zimga kelgan.
 
(“Jimjitlik”, 25 b), Bugun Mirvali mehmon olib keldi, juda yaqin qadrdoni emish, 
yaxshiroq tayyorgarlik ko’ring, deb tayinlashganidan u tishining kavagida asrab yurgan bedanalarni ziralab 
tovoqqa bosdi. (“Jimjitlik”, 26 b), Nurmat tog’a hayron bo’ladi. Chaqirsa ovoz yetadigan joyga ikki kunga ketgan 
odamni ham tantana bilan kuzatishadimi? (“Jimjitlik”, 37b) 
Said Ahmad asarlarini o’rganish jarayonida ham bir qancha o’rinlarda xalq donishmandligining mahsuli 
bo’lmish pand-nasihat ruhidagi purma’no maqollarni uchratdik: –