Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 
 
2020/2
 
qo‘l ostidagi harbiy xizmatchilarni qonun, nizomlar asosida xizmat olib borishga majbur 
qilishi kerak.
Harbiy ta’lim muassasalarida faoliyat yuritayotgan pedagogik jamoaning o‘zi bu ofitser-
tarbiyachilar jamoasi hisoblanadi va ular harbiy xizmatchilarning ta’lim-tarbiyasida quyidagi 
jihatlarga alohida e’tibor berishi kerak:. 
Ta’kidlash joizki, harbiy soha ta’lim-tarbiyasini tashkillashtirish, shakllantirish 
boshqarish orqali amalga oshiriladi va uning o‘ziga xos jihatlari mavjud. Boshqarishni san’at 
deb qaraydigan bo‘lsak, albatta san’at sohasida xato bo‘lganidek, harbiy jamoani 
boshqarishda ham xatolar bo‘lishi mumkin, lekin harbiy xizmatchilar jamoasida yuzaga 
keladigan xatolar bu kechirib bo‘lmas xato hisoblanadi, sababi har bir xatoning ortida inson, 
uning oilasi taqdiri yotadi.
Agar shunday xatolar sodir bo‘lganda, yuqori qo‘mondonlik, albatta, ofitser-pedagog, 
rahbarning pedagogik faoliyatini ko‘rib chiqishlari lozim bo‘ladi. Ko‘pincha, harbiy 
xizmatchilar jamoasini va har bir harbiy xizmatchini tarbiyalashda harbiy Nizomlardan keng 
foydalaniladi va shu asosda ofitserning faoliyati qat’iy tamoyilga binoan yo‘lga qo‘yiladi. 
Harbiy jamoani boshqarishda, boshqaruv qobiliyatining rahbarlarda ro‘yobga chiqishini 
ta’minlashda kasbiy pedagogika va psixologiya fanlarining o‘ziga xos o‘rni bor.
Ofitser tomonidan harbiy jamoani boshqarish jarayonidagi muomalasi va uning 
pedagogik mexanizmlari haqidagi bilimlarni mukammal darajada bilishi va uni kasbiy 
faoliyatida qo‘llash qobiliyatiga ega bo‘lishi alohida ahamiyat kasb etadi. 
Ofitserning harbiy jamoani boshqarishda qo‘l ostidagi harbiy xizmatchilar jamoasi 
bilan Umumharbiy nizomlar doirasida muomala qilishi, xususan, muomalaga moyilligi eng 
muhim jihat hisoblanadi.
Ofitser rahbar sifatida qo‘l ostidagi harbiy xizmatchi bilan muomalaga kirishar ekan, 
qo‘l ostidagi har bir harbiy xizmatchiga pedagogik-psixologik ta’sir etishda boshqaruv 
jarayonining pedagogik-psixologik mexanizmlaridan mohirona foydalanadi.
Shuningdek, ofitser rahbar-tarbiyachi sifatida qo‘l ostidagi harbiy xizmatchilarning 
individual-psixologik xususiyatlarini ham inobatga olsa, faoliyati samarali bo‘ladi.
Darhaqiqat, harbiy jamoani boshqarish madaniyati har bir harbiy xizmatchining xulqini 
tashqi muhit talablariga mos ravishda tartibga solishdir. Ofitser-rahbar bo‘lganligi uchun 
xizmat faoliyatida qo‘l ostidagi harbiy xizmatchilar ular uchun asosiy obyekt bo‘lib 
hisoblanadi.
Ofitser jamoani boshqarishda harbiy xizmatchilarning individual xususiyatlarini, 
temperamenti, xarakteri, kasbga oid qobiliyati, shuningdek, ko‘nikma va malakalarini 
hisobga olib boradi.
Shu bois, harbiy jamoalarda ofitserlarning boshqaruv muomalasi va ularning 
psixologik-pedagogik mexanizmlari rahbarning quyidagi xatti-harakatlarida namoyon 
bo‘ladi: 
a) harbiy xizmatchilar bilan bo‘ladigan kasbiy muomalasida; b) xizmat faoliyati 
jarayonida turli toifadagi fuqarolar bilan bo‘ladigan munosabatida; d) rahbarning o‘z-o‘ziga 
bo‘lgan munosabatida. 
A.N.Leontevning quyidagi fikrlari harbiy xizmatchilarni boshqarayotgan ofitserlar va 
harbiy xizmatchilar uchun juda ham qadrli deb hisoblaymiz.
90

---