Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 
 
2020/2
 
tabiiy fanlar va oʻqish darslarini integratsiyalashgan holda tashkil etish mumkinligini koʻrsatib 
oʻtdilar. Soʻrovda ishtirok etgan oʻqituvchilarning barchasi boshlangʻich sinflardan 
boshlaboq integratsiyalashgan darslarni tashkil etish tarafdori ekanliklarini aytib oʻtdilar va 
bunday darslar oʻquvchilar tafakkurini oʻstirishga yordam berishini (8 nafar, 36,4 %), taʼlim 
samaradorligini oshirishga xizmat qilishini (4 nafar, 18 %), tabiat va jamiyat oʻrtasidagi 
aloqadorlikni toʻgʻri anglashga (3 nafar, 13,6 %), har bir fan ichidagi vertikal aloqadorlikni 
yoʻlga qoʻyishga xizmat qilishini (6 nafar, 27,2 %) taʼkidladilar.
Soʻrovda ishtirok etgan oʻqituvchilar integratsion taʼlimni yoʻlga qoʻyish uchun 
oʻqituvchilarni metodik jihatdan tayyorlash (10 nafar, 45 %), metodik qoʻllanmalar nashr 
ettirish (17 nafar, 77,3 %) va bu sohadagi tajribalarni ommalashtirish lozimligi haqidagi fikr-
mulohazalarini bildirdilar. Pedagogik faoliyat tajribasiga bogʻliq holda oʻqituvchining oʻquv 
fanlararo aloqadorlik vazifalarini tushunishi ham oʻzgaradi. Soʻrovnoma natijalari asosida 
shu narsa maʼlum boʻldiki, 15-20 yillik ish tajribasiga ega boʻlgan oʻqituvchilar taʼlim 
jarayonida oʻquv fanlararo aloqadorlikni taʼminlashga harakat qilishlarini namoyon qildilar.
Shu bilan bir qatorda oʻquv fanlararo aloqadorlikdan foydalanishda oʻqituvchilarning 
psixologik va nazariy tayyorgarliklarini kuchaytirish zarurligi aniqlandi. Izlanishlarimiz asosida 
boshlangʻich sinf oʻquvchilarining fanlararo aloqadorlikni anglash mezonlarini quyidagicha 
belgiladik: 
-
ijodiy fikrlaydi; mustaqil mushohada yurita oladi; oʻquv fanlararo aloqadorlik 
mohiyatini puxta oʻzlashtirgan; muayyan mavzu haqida fikr yurita oladi va tasavvur qilish 
koʻnikmasini egallagan. 
-
Tajriba-sinov ishlari uchun tanlab olingan guruhlarda oʻquvchilarning dunyoqarashlari 
kengligi va fanlararo aloqadorlikni anglash darajalarini aniqlash maqsadida ular bilan suhbat 
oʻtkazdik. Suhbat davomida ularning javoblarini quyidagicha baholadik: yuqori daraja: ijodiy 
fikrlovchi, mustaqil mushohada yurituvchi, oʻquv fanlararo aloqadorlik mohiyatini puxta 
oʻzlashtirgan, muayyan mavzu haqida fikr yuritish, uni tasavvur qilish koʻnikmasini egallagan 
oʻquvchilar baholandi; oʻrta daraja: mustaqil fikr yuritadigan, oʻzlashtirgan bilimlarini amalda 
qoʻllay oladigan, oʻquv fanlararo aloqadorlik mohiyatini anglagan va u haqida gapirib bera 
oladigan oʻquvchilarga qoʻyildi; quyi daraja: oʻquv fanlararo aloqadorlik mohiyatini 
tushungan, oʻtilgan yangi mavzu haqida tasavvurga ega boʻlgan, biroq mazmunan oʻxshash 
fanlar bilan bogʻlay olmaydigan oʻquvchilar baholandi.