Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 
 
2020/2
 
(32/33 %) imkoniyatining mavjudligi boʻyicha esa deyarli moslik kuzatildi. Tajriba-sinov 
ishlari uch bosqichda Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universitetining 
“Pedagogika” fakulteti bazasida amalga oshirildi. Tajriba-sinov ishlariga tajriba guruhining 
41 nafar, nazorat guruhining 3880 nafar talabalari hamda 10 nafar professor-oʻqituvchilar 
jalb etildi. Aniqlashtiruvchi tajriba-sinov ishlari jarayonida talabalarda qadriyatlar tizimini 
rivojlantirishning tayanch darajasi oʻrganildi. Olingan natijalardan “Boʻlgʻusi hayotiy 
maqsadim” shkalasi boʻyicha talabalarning yarmi oʻrtacha darajani koʻrsatishdi (TG – 
59,17%, NG – 57,50%). Tashxis natijalari ularning yetarlicha qismi hayotiy maqsadini 
obyektiv baholashgan, xayoliy maqsadlarni oʻylab topishmagan. Respondent-talabalarning 
uchdan bir qismi past koʻrsatkichlarga ega boʻlishdi (TG – 19,17%, NG – 19,17 %). Bu esa 
mazkur talabalarning aniq istiqbolli maqsadni oʻz oldiga qoʻymasligi, bugungi kun bilan 
yashash istagida ekanligini koʻrsatadi. Talabalarning koʻpchilik qismida “Hayotdan 
mamnunlik” oʻrtacha darajani aks ettirdi (TG – 76,67%, NG – 75,00%). Bu koʻrsatkich ularning 
katta qismi hayotiy faoliyatni qiziqarli, emotsionallikka boy va mazmunga ega, deb 
hisoblashini koʻrsatadi. 
Respondentlarning juda kam qismi yaxshi natijalarga erishganman, deb hisoblashadi 
(TG – 7,5 %, NG – 5 %). Sinaluvchilarning yarmi oʻz yutuqlarini oʻrtacha baholashgan 
(50/53,33 %), biroq koʻpchilik talabalar oʻz natijalarini past deb eʼtirof etishgan (42,5/ 
41,67%). 
Tajriba guruhining 23,33 %, nazorat guruhining 18,33 % talabalari kelajak uchun 
maqsadlarni belgilash, istiqbolni ongli nazorat qilib boʻlmasligini eʼtirof etishgan. 
Faktorli tahlil natijalari hayot mazmunining anglanganligi shkalasi boʻyicha umumiy 
koʻrsatkichlarda talabalarda oʻrtacha darajada ekanligini koʻrsatdi (TG – 68 %, NG – 66,7%). 
Ijtimoiy-maishiy qadriyatlar tizimida quyidagi koʻrsatkichlar aniqlandi: moddiy 
taʼminlanganlik (TG – 42,5 %, NG – 40 %), ishonchli doʻstlarining borligi (TG – 17,5 %, NG – 
19,17 %). Vositali qadriyatlar – “Taʼlim”, “Tarbiyalanganlik”, “Tartiblilik”, “Ijro intizomi” 
boʻyicha bir xil koʻrsatkichlar qayd etildi(TG – 50 %, NG – 51,67 %). 
Pedagogika oliy taʼlim muassasasida tahsil olayotgan talabalarning koʻpchilik qismi (TG 
– 56,67% va NG – 57,50%)da kasbiy faoliyatga yoʻnalganlik mavjudligini koʻrsatgan holda, 
kattagina koʻrsatkichga ega qismining maqsadi kundalik turmush (TG – 38,33%, NG – 
40,00%) yoki diplom olish uchun oʻqiyotganini qayd etishgani (5,00% va 2,50%). Mazkur 
natijalarga asoslangan holda taʼlimiy tajriba-sinov dasturida talabalarda kasbiy motivatsiyani 
shakllantirishga alohida eʼtibor qaratish lozimligi haqidagi xulosaga kelindi. Amalga 
oshirilgan ilmiy tahlillar, taqdim etilgan nazariy metodik ishlanmalar va tavsiyalarni 
umumlashtirgan hamda ularning samaradorlik darajasini baholagan holda quyidagi 
xulosalarga kelindi: 
1.Talabalarda qadriyatlar tizimini rivojlantirish atrof-muhit va oʻz-oʻziga nisbatan 
munosabat tavsifini aks ettiruvchi va kasbiy faoliyatga tayyorgarlik jarayonida namoyon 
boʻladigan, pedagogik kompetentlikning oʻzaro aloqador aksiologik komponentlarida sifat 
oʻzgarishlarini hosil qilishga yoʻnaltirilgan obyektiv jarayon boʻlib, tashqi va ichki taʼsirlarning 
oʻzaro aloqadorligini hisobga olishni talab etadi. 
2.Tahlil natijalari asosida kasbiy-qadriyatga yoʻnalganlik pedagogik faoliyatga doir ilmiy 
bilimlarni egallash va aksiologik munosabatni shakllantirishga imkon beradigan kognitiv 
(kasbiy bilimga doir qadriyatlar), pedagogik faoliyatga shaxsiy munosabat orqali 
aniqlashtiriladigan emotsional komponent (kasbiy munosabat qadriyatlari) va pedagogik 
206

---