Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

Ilmiylik tamoyili
— bu faqat taʼlim mazmunida yangi ilmiy yutuqlarni aks ettirish bilan 
chegaralanmasdan, balki ilmiylik, bizning fikrimizcha, u yoki bu fanning asosiy qismini tashkil 
etishi, oʻquv fanining xususiyatlarini hisobga olib, oʻquvchilarni bilish faoliyatini rivojlantirishi 
lozim. Dars jarayonida bilim oʻrganish faoliyat natijasi sifatida emas, balki faoliyat jarayoni 
sifatida eʼtirof etilishi kerak. Boshlangʻich sinf oʻquvchilari ijtimoiy-gumanitar turkumdagi 
oʻquv fanlaridan egallagan bilimlarini fanlararo aloqadorlik asosida oʻz tajribasida sinab 
koʻradi va uni qoʻllash usullarini topadi. Shu asosda oʻqitish va tarbiyalashning ilmiyligiga 
erishiladi. 
Nazariya va amaliyotning birligi tamoyili.
Boshlangʻich sinflarda ijtimoiy-gumanitar 
turkumdagi oʻquv fanlari asosida oʻrganiladigan bilimlar oʻquvchilar ongiga ikki tomonlama 
singdiriladi: nazariy hamda amaliy. Demak, oʻquvchilar fanlararo aloqadorlik asosida 
bilimlarning nazariy hamda amaliy tomonlarini egallab olishlari kerak. Mana shundagina 
nazariya va amaliyotning birligi tamoyili taʼminlanadi. Amaliy yoʻnalganlik bilimning 
funksional tomonini ochib berishni koʻzda tutadi, bu oʻquvchilarda dunyoni yaxlit tizimli 
tushunish koʻnikmasini tarkib toptiradi. 
Oʻqitishda tarixiylik tamoyili
oʻrganilayotgan oʻquv materialini bayon qilishda tarixiy 
materiallardan foydalanish asosida darsni tashkil etishni nazarda tutadi. Boshlangʻich taʼlim 
mazmunini tanlashda tarixiylik tamoyiliga amal qilinsa, oʻrganilayotgan oʻquv materiali 
boyitiladi, oʻquvchilar tomonidan yangi mavzuning puxta oʻzlashtirilishiga erishiladi. 
Fanlararo aloqadorlik asosida mazmun jihatidan oʻxshash mavzularning ketma-ketlikda 
bayon etish imkoniyati tugʻiladi. Natijada bilimlarni yaxlit bir butunlikda oʻzlashtirish ehtiyoji 
taʼminlanadi. Oʻqitishda tarixiylik tamoyili didaktikashunos olimlar tomonidan XX asrning 50-
yillarida umumdidaktik tamoyillar tasnifiga kiritilgan. Har bir millat oʻz oʻtmishi, milliy 
xususiyatlaridan kelib chiqib, yosh avlodga taʼlim-tarbiya beradi. 
Didaktikada dars jarayonida yangi mavzuni tez va sifatli oʻzlashtirish taqozo etiladi. 
Zero,