Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 
 
2020/2
 
Informatika bo‘yicha interfaol o‘quv-uslubiy majmualar yaratish metodologiyasida 
o‘quv materialini yoritishning ikki yondashuviga asoslanish maqsadga muvofiq bo‘lar edi, 
ya’ni, o‘quv materiali iloji boricha mayda qismlarga (mayda bo‘laklar, qismlar, punktlar) 
bo‘lib o‘rganish, o‘quv materiali yirik bloklarda (modul shaklida) berish. Har ikkala 
yondashuvning ham yutuqlari va kamchiliklari bor.
O‘quv materialini kichik bo‘laklarga bo‘lib (portsiya, qadamlar) o‘rganish ta’limning 
dasturlashtirib o‘rganish metodiga xos. Bu holda o‘quv materiali o‘quvchi tomonidan oson 
o‘zlashtiriladi. Chunki bunda o‘quv materiali bitta topshiriq (vazifa)gacha kichik bo‘lakka 
bo‘linadi. Materialni esda saqlash osonlashadi. O‘quvchiga individual yondashish prinsiplari 
amalga oshadi. Ikkinchi holda, ya’ni, o‘quv materialini katta bloklarda, ya’ni yiriklashtirib 
o‘rganishda o‘rganilayotgan tushuncha boshqa tushunchalar bilan bog‘liqligi va bu 
tushunchaning rivojlanish dinamikasi uchun sharoit yaratiladi.
Chunki o‘rganilayotgan tushuncha tayanch ibora (tayanch tushunchalar, asosiy 
tushuncha)ga bog‘lab o‘rganiladi. O‘quvchining olgan bilimi chuqurlashadi va 
sistemalashadi.
O‘quv materialini kichik qismlarga bo‘lib o‘rganishda bilimlar yetarlicha 
chuqurlashmaydi va olingan bilim tez esdan chiqadi. Shuning uchun o‘quv materialini 
berishda ikkinchi yondashuvning samarasi ma’lum. Ikkinchi yondashuvda modul tushunchasi 
alohida ahamiyat kasb etadi va o‘quv materialini bloklar yoki modullarga ajratib o‘qitish bilan 
bog‘liq bo‘ladi. Shuning uchun biz modul tushunchasini ochib beruvchi ma’lum ta’riflarni 
keltiraylik.
Modul – fanning fundamental tushunchasini o‘rganishga yo‘naltirilgan, ma’lum 
prinsiplar asosida tuzilgan o‘quv materiali birligidir. Modulning elementi – moduldagi o‘quv 
axborotining tarkibini aniqlovchi, modulning tarkibiy qismi. Modul – ma’lum hodisa, qonun, 
bo‘lim, yirik mavzu yoki o‘zaro bog‘liq tushunchalar guruhini o‘z ichiga oladi. Modul – o‘quv 
materialining mantiqan tugallangan birligi bo‘lib, o‘quv fanining bir yoki bir necha 
fundamental tushunchalarini o‘rganishga qaratilgan. Modulni ba’zan bo‘lim yoki blok deb 
ham tushunishadi.
Mikromodulni o‘quv rejasidagi eng yaqin o‘zaro bog‘liq fanlar guruhi deb tushunishadi. 
Shuning uchun o‘quv materiallarini modullashtirish o‘quvchilar bilan differensial (tabaqali) 
va individual ishlash imkoniyatini yaratadi. Modulli o‘qitish – faoliyat ko‘rsata oladigan 
o‘zaro uzviy bog‘langan elementlardan iborat bo‘lgan tugunni bildiradi
1
. Modulli o‘qitishning
asosiy vazifasi tugallangan axborotlar blokidir. Modulli o‘qitishda o‘quv dasturlarini to‘la, 
qisqa yoki chuqurlashtirilgan tabaqalash orqali tabaqalab o‘qitish imkoniyati yaratiladi. 
Modulli o‘qitishda fanlararo aloqadorlikka jiddiy e’tibor beriladi. O‘rganilayotgan 
materialdagi asosiy tushuncha va tayanch iboralarning tatbiqlari, berilish hajmi, fanlararo 
bog‘lanishi va muammolari ta’lim standartlariga mos beriladi. Modulli o‘qitishda o‘quvchilar 
uchun o‘quv-uslubiy majmuaning yaratilishi talab etiladi.
O‘quv-uslubiy majmuaning tarkibiy qismi: nazariy materialning ma’ruza kursi; amaliy 
ishlarni bajarish uchun uslubiy tavsiyalar majmuasi; bilimlarni nazorat qilish uchun savollar 
1
Yuldashev U.Yu. Zokirova F.M. Informatika o‘qitish metodikasi. O‘quv qo‘llanma. 1, 2 – qismlar, Toshkent, 
2004 
124

---