|
ILMIY AXBOROTNOMA
O‘QITISH METODIKASI 2016-yil, 2-son
kelishimiz mumkin bo‘lgan muammolarning hammasi emas. Demak, tizimni ham professor
o‘qituvchilar faoliyatini ham o‘zgartirish zarur. Agar biz tizimni o‘zgartirishga qodir bo‘lmasak,
o‘zimizni o‘zgartirishimiz va tizimga moslashishimiz zarur. Bunda zamonaviy ta’lim sifati
menejmenti muhim o‘rin tutadi, ya’ni ta’lim tizimi faoliyatini boshqarishda sifatga yo‘naltirilganlikka
e’tiborni kuchaytirish muhim ahamiyat kasb etadi.
Bizga ma’lumki, inson farovonligining, turmush tarzi sifatining manbaimehnat hisoblanadi.
Insoniyat o‘zining butun tarixi davomida mehnat faoliyati, uni takomillashtirish, mehnat taqsimoti
unumdorligini oshirish bilan bog‘liq masalalarga e’tibor qaratgan, chunki uning natijasini sonni
yashash muhiti sharoitini takomillashtirishga yo‘naltirilgan. Bu holda, mehnat faoliyatining sifati
muhim ahamiyat kasb etadi. Bizga ma’lumki, sifat mehnat bor joyda vujudga keladi va undan ayri
holda bo‘lishi mumkin emas. Shuning uchun ham sifat mehnat jarayonining muhim jihati bo‘lib,
manfaatdor tomonlarning farovonligiga ta’sir ko‘rsatadi, xohish-istaklarini bir so‘z bilan aytganda
ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiladi. Demak, sifat menejmenti manfaatdor tomonlarning, birinchi
navbatda mehnat natijalarini iste’molchisining faoliyatni boshqarishga yondashuvni bildiradi.
Sifat menejmentining muhim xususiyatlari quyidagilardan iborat
• barcha manfaatdor tomonlarning ehtiyojlarini qondirishga yo‘naltirilganlikni;
• qaror qabul qilishning vositalari va usullarini;
• faoliyatning samaraliligini kafolatlovchi usullarini;
• mehnat jarayoni ishtirokchilari sa’y-harakatlarini qo‘yilgan maqsadlar uchun barcha resurslarni
mobilizatsiya qilishni ta’minlaydi.
Oliy ta’lim muassasalarida zamonaviy sifat menejmenti bu rahbarlik va uni qo‘llab-
quvvatlashning samarali tarkibi bo‘lib, korxona va tashkilotlar tomonidan kadrlar uchun qo‘yilgan
vazifalarni bajarilishini ta’minlaydi. Oliy ta’lim muassasalarida sifat menejmenti g‘oyalari va
usullaridan foydalanish uning barcha bo‘g‘inlarda: Oliy ta’lim muassasalari darajasida, uning
bo‘limlarida, fakultet va kafedralarida, kurslarda, guruhlarda, bir so‘z bilan aytganda talabalar bilimi,
malakasi va ko‘nikmalari shakllanadigan va iste’molchilar uchun “qadriyatlar, qiymatlar”
yaratiladigan auditoriyalarida amalga oshirilishi zarur [4].
Oliy ta’lim tizimi nuqtai nazaridan “Menejment – fan (predmet) sifatida maqsadlariga erishish
uchun talabalar, akademik guruh mehnati, intellekti va xulq-atvoridan foydalana bilish, o‘quv jarayoni
va talabalarni boshqarish va ularni muvaffaqiyatga yo‘naltirish mahorati”dir[3]. “Sifat menejmenti
(quality management) – bu sifatga yo‘naltirilgan rahbarlik va boshqarishning muvofiqlashtirilgan
faoliyati”dir. U sifat menejmenti tamoyillari va dastaklaridan foydalanishga asoslangan,
menejmentning barcha funksiyalarini nazarda tutgan holda tashkilotga ta’sir etuvchi uzluksiz jarayon
hisoblanadi.
Sifat menejmenti aniq tamoyil va konsepsiyalarga, ularni hayotga tadbiq etishning amaliy
modellariga tayanadi. Eng ko‘p tarqalgan sifati menejmenti modeli 9000 seriyasidagi ISO xalqaro
standartlar modeli hisoblanadi. Ushbu standartlar modeli ko‘plab rivojlangan mamlakatlar ta’lim
tizimida qo‘llanilmoqda. Uning tarkibida ta’lim muassasalarining sifat tizimi namunaviy modeli ishlab
chiqilgan.
Sifat menejmentining zamonaviy modellari asosida to‘liq sifat (Total Quality), TQM( Total
Quality management) tamoyillari va jarayonli yondashuv g‘oyasi yotadi. Aynan shu yondashuvlar
o‘qituvchi faoliyatda o‘zining aksini topishi lozim.
TQM aniq tamoyillarga asoslanadi. 9000 seriyasidagi ISO xalqaro standartlarida u sifati
menejmenti tamoyili sifatida e’tirof etilgan va ana shu standartlarning asosini tashkil etadi. Ta’limda
sifat menejmentining asosiy tamoyillari quyidagilar [6]:
iste’molchiga yo‘naltirilganlik (tashkilotlar o‘zlarining iste’molchilariga bog‘liq bo‘ladilar,
ularning joriy va kelajadagi ehtiyojlarini bilishlari, talablarini bajarishlari va ularning istaklarini ular
kutmagan darajada bajarishlari lozim);
rahbarning liderligi (yetakchiligi) (rahbarlar tashkilot faoliyatining maqsadi va yo‘nalishi
mushtarakligini ta’minlaydilar, maqbul ichki muhitni yaratishi va saqlab turishi orqali ishchilarni
tashkilotning vazifalarini bajarishga to‘liq jalb qila olishlari lozim);
ishchilarni jalb etish (barcha darajadagi ishchilar tashkilotning asosini tashkil etadi, ularni
ishga to‘liq jalb etish esa tashkilot uchun foydali tarzda ishchilar salohiyatidan tashkilot manfaatlari
yo‘lida samarali foydalanish imkoniyatlarini ochadi);
jarayonli yondashuv (kutilgan natijaning samarali bo‘lishi uchun faoliyat va resurslarni
boshqarishda jarayonni boshqarish sifatida qaralishi);
menejmentga tizimli yondashuv;
187
Do'stlaringiz bilan baham: |
