Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

TALABALARDA YOLG‘IZLIKNING IFODALANISH TURLARI 
(jinsiy tafovut bo‘yicha % hisobida) 
№
 
Respondentlar 
Begonalashtiradigan 
yolg‘izlik 
Diffuz 
yolg‘izlik 
Dissotsiallashgan yolg‘izlik 
Soni 
jinsi 
1 
50 ta 
erkak
35,5 
%
43,2 
%
21,3 
%
2 
110 ta 
ayol 
15,4 
%
39,7 
%
44,9 
% 
3 
Ja’mi 
25,4 
%
41,4 
%
33,2 
%
2-jadval 
TALABALARDA YOLG‘IZLIKNING IFODALANISH TURLARI 
(umumiy ko‘rinishda % hisobida) 
№
 
Respondentlar 
soni 
Begonalashtiradigan 
yolg‘izlik
Diffuz 
yolg‘izlik 
Dissotsiallashgan yolg‘izlik 
1 
160 
25,4 
%
41,4 
%
33,2 
%

---

ILMIY AXBOROTNOMA PSIXOLOGIYA 2019-yil, 6-son 
171 
Jadvallardan ko‘rinib turibdiki, 41,4 % talaba diffuz yolg‘izlikni boshdan kechiradi, 33,2 % i esa 
dissotsiallashgan yolg‘izlikka moyil va 25,4 % talabalarning hissiy kechinmasida begonalashtiradigan yolg‘izlik 
turi namoyon bo‘ladi. Shulardan jinsiy farq bo‘yicha o‘g‘il bolalar ruhiyatida diffuz yolg‘izlikning namoyon 
bo‘lishi ustuvor, bu 43,2 % ko‘rsatkichga ega bo‘lmoqda. Qizlarda esa bu ko‘rsatkich dissotsiallashgan turga 
mansub bo‘lib, u 44,9 % ni ko‘rsatib turibdi.
Tadqiqotimiz natijalarining tahlili quyidagi xulosalarga kelishga imkon berdi: birinchidan, 
yolg‘izlikning o‘g‘il bolalarda va qizlarda qiyosiy tahlil qilinishi jinsiy tafovutni yuqori darajada farqlamaydi. 
Asosiy farqni aniqlash uchun uzoq davom etadigan, ya’ni longityud metodini qo‘llash lozim. Ikkinchidan, 
yolg‘izlikni his qilish darajasi qizlarda nisbatan yuqori. Uchinchidan, talaba-yoshlarda xobbi (qiziqarli 
mashg‘ulot)ning mavjudligi yolg‘izlik hissining yuzaga kelish xavfini kamaytiradi, bardoshlilikni oshiradi va 
inson hayotini hissiy jihatdan boyitib unga mazmun bag‘ishlaydi. 
O‘tkazilgan tadqiqot yolg‘izlikning murakkab va qarama-qarshiliklarni ifodalaydigan fenomen 
ekanligini asoslab berdi. Yolg‘izlik insonning ijtimoiylashuvini izdan chiqaradigan, inson motivatsion sohasidagi 
rivojlanishini sustlashtiradigan o‘z-o‘zini va o‘zgalarni adekvat idrok qilishni izdan chiqaradigan psixologik 
hodisa. Lekin shu bilan birga yolg‘izlik insonning yuksak ma’naviy taraqqiyotiga hissa qo‘shadigan imkoniyat 
ham sanaladi. O‘z-o‘zidan va o‘z mavqeidan qoniqmaslik hislari bog‘lovchisi sifatida u insonning ichki 
refleksiyasini takomillashtirish, muhim hayotiy muammolarni tahlil qila olish, o‘z-o‘zini va hayotda egallagan 
o‘rnini topish uchun turtki bo‘lishi mumkin. Aynan mana shu zidlilik shaxsiy takomillashuv imkoniyatlarini 
ochishga yordam bergan holda insonning o‘z ustida va vaziyatni boshqarish borasida astoydil ishlashiga majbur 
qiladi. Ana shundagina yolg‘izlik o‘zining destruktiv vayronkor ko‘rinishlaridan sokinlik va xotirjamlikni 
ifodalaydigan shaxsiy taraqqiyotning pozitiv ko‘rsatkichi ko‘rinishiga o‘tadi.