|
ILMIY AXBOROTNOMA PEDAGOGIKA 2019-yil, 6-son
92
do‘stining dushmanini o‘z yovi deb biladi. Agar kerak bo‘lsa, do‘sti uchun jonini ham ayamaydi. Shuning
uchun ham amirlarimdan qay birlari menga jon-dili bilan hamrohlik qilgan bo‘lsalar, men ham ulardan
hech narsani ayamadim” [11, 131] deb yozadi. Bugungi kunda mustaqilligimizni mustahkamlash, uni
rivojlangan buyuk davlatlar qatoriga ko‘tarish pirovardida ona-zaminimizni gullab-yashnatish, xalqimizni
farovon yashashini ta’minlash fuqarolardan, ayniqsa o‘sib kelayotgan yoshlardan jo‘shqin, faol bo‘lishni,
ona zaminimiz uchun butun vujudi bilan barcha sohalarda faol faoliyat ko‘rsatadigan fidoyilarni, haqiqiy
vatanparvarlarni talab etmoqda. Xalqimizning boy tarixida Ona yurtini e’zozlaydigan vatanparvarlar
ko‘plab topiladi. Jahon e’tirof etgan vatanparvarlar, milliy qahramonlarning jo‘shqin, betinim faoliyati
namunasida yosh avlodni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash uchun ularning keng qamrovli faoliyatini ayrim
jihatlarini o‘rganish va tahlil qilish asqotadi. Jumladan, Turon zaminini bir yarim asrlik mug‘ullar jabr-
zulmi, kulfatlaridan ozod qilib, feodal tarqoqlikni, ichki va tashqi dushmanlarni bartaraf etib uni jahon
e’tirof etgan markazlashgan saltanatga aylantirgan Amir Temurning ibratidan yosh avlodni vatanparvarlik
ruhida tarbiyalashda samarali foydalanish joizdir. Bunga birinchi Prezidentimiz I.A.Karimovning Toshkent
shahrida ochilgan “Temuriylar tarixi davlat muzeyi”ni ochilish marosimida “Amir Temur hayotining
mazmuni, betakror faoliyatining asosiy ma’nosi – Vatan ozodligi, Vatanga muhabbat, degan oliy
qadriyatlardan iboratdir” [2, 169], deb so‘zlagan nutqi asos bo‘ldi. Millatimiz faxri Sohibqironning el-yurt
farovonligi yo‘lidagi xizmatlari nafaqat Samarqand va Keshni jahonning eng go‘zal qudratli shaharlariga
aylantirish bo‘yicha sa’y-harakatlaridan tashqari u o‘z vatanida madaniyat, fan, me’morchilik, ayniqsa
riyoziyot, handasa, falakiyot, adabiyot, musiqa hamda hunarmandchilikning rivojiga katta e’tibor berdi, har
bir kasb-kor uchun alohida bozorlar qurdirdi. U davlat qonun-qoidalarini bekam-u ko‘st bajarilishiga
erishib, davlat va xalq haqiga xiyonat qilgan vazir-u amirlarga nisbatan shavqatsiz bo‘lgan. Sohibqiron
shariat qoidalariga va islom axloqiga qattiq rioya qilgan.
Ulug‘ mutafakkir Mir Alisher Navoiy o‘z asarlarida insonga muhabbat, xalqlar do‘stligi, adolat,
insonparvarlik, hunar o‘rganish, yurtning tinchligi, mamlakat obodligi, xalq farovonligi, qahramonlik
g‘oyalarini tarannum etdi. Navoiy xizmat vazifalari bilan poytaxtdan Hirotdan yiroqda bo‘lgan chog‘larida
ham u yerlarni Vatanning bir bo‘lagi deb qabul qilgan, bunyodkorlik ishlarini amalga oshirgan. Alisher
Navoiy Astrobod hokimi sifatida ishlaganda o‘z oldiga “Modomiki, taqdir quyuni bizni bu yerlarga keltirib
tashlabdi, bas, sabr-bardosh lozim. Vatanning noobod viloyatini, mohir bog‘bon kabi, mehnat va xafsala
bilan gullatmog‘imiz kerak. Yurt g‘amiga beparvolikdan hazar qiling yigit”. [3, 304] deb o‘z oldiga vatan
ravnaqi uchun fidokorona mehnat qilishni talab etadigan shior (da’vat)ni qo‘ydi.
Navoiyning yurt tinchligi, xalq farovonligini naqadar ustun qo‘yishini uning Vatandan uzoqda
tursa ham doimo Hirot tinchligini o‘ylaganini, doimo xalqqa yordam berishga intilishini, Vatan sog‘inchi
doimo unda ustun turishini ko‘rish qiyin emas. Navoiy “Marvda yurgan bo‘lsa ham Hirotdagi nohaqliklar,
buzg‘un ishlarni oldini olar, Hirotdagi ijtimoiy ahvolni yaxshilay olar edi. “Marvdan Navoiy Hirotdagi
baloga changal soldi” [3, 278]. Navoiy qayerda bo‘lmasin yurt uchun aqlning muqaddas alovini qo‘riqlay
olgan. U o‘zini temirchi sifatida qarab, zulmning kishanlarini aqlning o‘txonasida eritib undan kerakli
asboblar yasagan, metindek e’tiqodini namoyon qilgan. Alisher Navoiy o‘z faoliyati va jahonga mashhur
asarlari orqali bashariyatga “Vatanni sevish, e’zozlash, qadrlash zarurligini”, “Vatanni asrab-avaylash,
himoya qilish har bir yurt farzandining muqaddas burchi ekanligini”, “Yurt tinchligi, xalq farovonligi
yo‘lida fidokorona xizmat qilish lozimligini”, “Mamlakat mustaqilligi va tinchligini saqlash va
mustahkamlash yo‘lida fidokorona mehnat qilish”, “Insonlarni ulug‘vor ishlarga safarbar etish” yo‘l-
yo‘riqlarini ko‘rsatib berdi.
Alisher Navoiy “Farhod va Shirin” dostonini yaratishda xalq [3,119] orasidagi turli vatanparvarlik
(Farhodning ajdarga qarshi kurashi, Axramanni yengishi, [3,128] Iskandar tilsimini ochishi [3,137] va
b.q.)larni xalq og‘zaki ijodi, ertaklar va afsonalarda ifodalanganligidan foydalanganligini yosh avlodga
ko‘rsatish orqali milliy birlikni shakllantirish asqotadi. Hazrat Navoiy mamlakat obodonligi va farovonligi
yo‘lida betinim kurashganligini yosh avlodga tarixiy manbalarda, Jumladan qayta-qayta ta’kidlaganini
hamda Oybekning “Navoiy” romani misolida ko‘rsatish mumkin. Bu yerda Alisher Navoiyning inson va
tabiat munosabatlariga doir masalalar hamda atrof-muhitni obodonlashtirish, xalq obodonchiligi va
farovonligi tabiatning go‘zalligi yo‘lida kurashi bilan bog‘liq ijtimoiy faoliyati yozma manba’larda yetarli
darajada o‘z ifodasini topganligini alohida ta’kidlash lozim. Ulug‘ mutufakkir inson va tabiat muammosini
jamiyat taraqqiyoti va tabiat muvozanatini hayot-mamot masalasi deb qaraydi. Mustaqillikni
mustahkamlash, uning buyuk kelajagiga ishonchni yanada oshirish maqsadida “Farhod va Shirin” dostoni
asosida bahs-munozaraga tayyorgarlik ko‘rish va o‘tkazishda yosh avlod e’tiborini ular yashayotgan
hududlarda suvga muhtoj bo‘lgan yerlarning suv ta’minotini yaxshilash, tashlandiq va qarovsiz yerlarni
serhosilli bo‘lishiga qo‘l o‘rib jon fido qilayotgan mehnatkashlarga ularning ehtiyojini o‘ylab, ko‘pchilik
bilan birga elning kuchiga tayanib beminnat yordam qo‘lini cho‘zayotgan vatanparvarlarning hamda
Do'stlaringiz bilan baham: |
