Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal 2017-yil, 4-son (104) gumanitar fanlar seriyasi

Ovoz mashqlarining asosiy vazifalari: 
1.
Kuylashda nafasni vokal ixtisosiga mos darajada olish; 
2.
Kuylashda «artikulyatsiyani» tugʻri ishlatish; 
3.
Tomoq (ovoz) mushaklarini rivojlantirish; 
4.
Sof intonatsiyaga erishish; 
5.
Ovoz diapazonini (doirasini) kengaytirish; 
Barcha kuylash texnikalari: kuychanlik (kantilena), stakkato, non legato, tayanchli tovush, 
falset, tovush filirovkasi, voz dinamikasi (forte, piano) ni egallash; [5,12.b] 
Talaba kuylash jarayonida mashqni formal tarzda qaytarmasdan, balki ongli va ijodiy tarzda his 
etib kuylashga yondoshishi shart. Bu uchun har bir mashqni talabaga kuylashni tavsiya etishda uni 

---

ILMIY AXBOROTNOMA 
PEDAGOGIKA
 
2017-yil, 4-son 
116 
nafaqat kuylab koʻrsatish, balki uning asosiy maqsadini mufassal tushuntirib berish lozim. Shunda 
talaba ongli ravishda ovozini tugʻri yoʻnaltiradi, hamda fonetik va texnik qiyinchiliklarni onson yengib 
oʻtadi. 
Eng avvalo ovozni erkin va toʻliq chiqishini diapazonning oʻrta qismida yangratishga erishish 
lozim. Shundan soʻng diapazoning yuqori tovushlarini kuylashga oʻtish mumkin. 
Ish jarayonida ustozning idroki nihoyatda xushyor boʻlishi, tomoq siqilishi, artikulyasiyaning 
notugʻri pozitsiyada ekanligi va xususan ovoz toliqishini oʻz vaqtida payqab olib zarur choralar 
koʻrishi shart. Dars jarayonida talabada vokal mashqlarining barcha turlari «M» (yumuq) tovushdagi 
yopiq lablar bilan ochiq tarzdagi unli tovushlar, hamda unli va undosh tovushlar birligida «legato», 
«stakkato», «arpedjio», intervallar, gammalar, kichik kuylarni kuylash va ulardan tegishli malakalar va 
koʻnikmalar shakllanishi lozim. 
Ma’lumki, har bir ustoz-oʻqituvchi oʻzining shaxsiy tarjibasi va nuqtai nazariga tayanib vokal 
mashqlari orqali ovozni rivojlantirishda xususiy ish uslubiga ega. Quyida ushbu pedagogik talablarga 
doir vokal mashqlari tavsiya etiladi. 
1.Ogʻizni yumib kuylanadigan (“M” tovush) tovush mashqlari xonandalik nafas va rezonatorlik 
tovushni toʻgri olishga qaratlgan. 
[2,9.b ] 
2. Nafas olish va unli tovushlarni tekislash uchun mashqlarda “ya” tovushini “yo” tovushiga 
almashtirish mumkin. 
[2,1.b.]