|
ILMIY AXBOROTNOMA SOTSIOLOGIYA 2020-yil, 2-son
79
vazifalarini to‘g‘ri va vaqtida amalga oshirilishini boshqarish shahar ekotizimini boshqarishning muhim
vazifasidir.
Samarqand shahrida faoliyat yuritayotgan korxona va tashkilotlar ham Samarqand shahri
ekotizimining asosiy bo‘g‘inlaridan biridir. 2020 yil 1 mart holatiga ko‘ra Samarqand viloyatida 32 736 ta
korxona va tashkilotlar faoliyat ko‘rsatmoqda, xususan, uning aksariyat qismi Samarqand shahri hududiga
to‘g‘ri keladi. Xususan, O‘zbekiston–Turkiya qo‘shma korxonasi –SamKochAvto, O‘zbekiston–Chexiya
qo‘shma korxonasi – Praga, O‘zbekiston–Latviya qo‘shma korxonasi – BravoSut shular jumlasidandir.
Albatta, mamlakatimizdagi korxonalar va tashkilotlarning olib barayotgan faoliyati iqtisodiy o‘sishga
xizmat qilishi mumkindir, biroq korxonalar tomonidan chiqarilayotgan ifloslantiruvchi moddalar shu yerda
isteqomat qiluvchi aholi uchun anchagina zarardir. Shu sababli korxonalarni butunlay faoliyatiga chek
qo‘yish muvofiq emas. Biroq bunga boshqacha yechim ham mavjud. “Samarasiz va zarar bilan ishlaydigan
korxonalarni xususiylashtirish, monopoliyani tugatish kerak” [1] deb yurtboshimiz bejizga aytganlari yo‘q.
Bu shahar ekotizimini boshqarishda eng oqilona siyosat desak adashmagan bo‘lamiz.
Samarqanddagi tarixiy obidalar, muqaddas qadamjolar ham shahar ekotizimining muhim bug‘ini
bo‘lib, boshqaruv tizimida ularni ta’mirlash va obodonlarshtirish ishlari doimiy ravishda davom etmoqda.
Bugun Samarqand viloyatida 73 ta yirik tarixiy me’moriy yodgorlik [2] bo‘lib, Registon ansambli,
Shoxizinda ansambli, Ruhobod maqbarasi, Bibixonim jome masjidi, Afrosiyobga tutash tepalikda
joylashgan Hazrati Xizr masjidi va shu kabi ko‘plab yodgorliklar o‘zining go‘zallligi va tarixiyligi bilan
ko‘plab sayyoxlarni o‘ziga jalb etib kelmoqda. Tarixiy obidalar, muqaddas qadamjolarning shahar
ekotizimida mavjud bo‘lishining ikki tomoni mavjud bo‘lib, hududda bir tomondan tashrif buyuruvchi
kishilarning oshishiga olib kelsa, ikkinchi sotsiologik omillardan biri kishilarni bir tarix negizida
birlashtirishga xizmat qilishini unutmasligimiz lozim.
Shahardagi shuningdek 67 ta maktab, 10 ta oliy o‘quv yurti[5], 4 ta kutubxona, 2 ta kinoteatrning
faoliyat olib borayotgani nafaqat xudud aholisining ma’naviy ma’rifiy ongini o‘sishiga, balki
respublikadagi salohiyatning o‘sishiga xizmat qiladi va bu jarayonda shahar ekotizimining muhim
bo‘g‘inlaridan ekanligi namoyon bo‘ladi.
2018 yilgi statistik ma’lumotlarga ko‘ra mamlakatimizdagi jami axborot resurs va axborot
kutubxona markazlari 2902 tani tashkil etib, ularning 1932 tasi [4] Samarqand viloyatiga to‘g‘ri keladi.
Mamlakatimizda axborot resurs markazlarining ko‘payishi shaxar ekotizimini boshqarilishda faol fuqarolik
potsitsiyasiga ega fuqarolar bilan ishlashda muhim bo‘lib, bu sohada tashabbuskor yoshlarning yangicha
g‘oyalari bilan ekotizimni asrashga erishish mumkin.
2018 yil Samarqand viloyatining 2,4 ming gektar er hududi muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar
ro‘yxatiga kiritilib, ushbu jarayon Samarqand shahri ekotizimini boshqarishda ijobiy holat bo‘ldi. Biroq,
Toshkent viloyatining muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar maydoni 642,3 ming gektarni, Jizzax
viloyatining muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar maydoni 68,5 ming gektarni, Qashqadaryo viloyatining
muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar maydoni 84,9 ming gektarni [4] tashkil qilishiga nisbatan oladigan
bo‘lsak bu ko‘rsatkich past bo‘lib, ushbu muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar maydonining kengaytirilishi
shahar ekotizimini boshqarishda muhim omil bo‘lib xizmat qilar edi.
Xujjatlarni tahlil qilish asosida shahar ekotizimini o'rganar ekanmiz, mamlakatimizda har yili
shahar ekotizimini boyitish va zamonaviy shaharsozlikni qo'llab quvvatlash maqsadida qonunchilikda bir
qancha ishlar amalga oshirilganligini kuzatdik. Xususan, 2017-2020 yillarga mo'ljallangan Harakatlar
strategiyasi dasturiga ko'ra, Samarqand viloyatiga bu muddat oralig’ida 290 milliard sumlik ikki yuzdan
ortiq loyiha amalga oshirilishi rejalashtirilgan va amalga oshirilgan [1, 185 b].
Shu bilan birgalikda ““Toshkent-Samarqand” tezyurar temir yo'l uchastkasi bo'ylab joylashgan
aholi punktlarining arxitektura qiyofasini yaxshilash va unga tutash hududlarni obodonlashtirish chora-
tadbirlari to'g’risida ” (№493, 13.07.2017) gi, “2017-2019 yillarda Samarqand shahri va Samarqand
viloyatining turizm salohiyatini jadal rivojlantirish chora tadbirlari to'g’risida” (№450, 30.06.2017) gi,
“Samarqand viloyatida kichik sanoat zonalarini kengaytirish chora-tadbirlari to'g’risida”
(№556.19.07.2018)gi, “Samarqand davlat arxitektura-qurilish instituti huzurida “Samarqand me'mor
loyiha” loyiha qidiruv tashkilotini tashkil etish chora tadbirlari to'g’risida”gi (№945, 27.11.2017)
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining qarori, “2018-2019 yillarda Samarqand viloyatida
turizmni yanada rivojlantirishga doir qo'shimcha chora tadbirlar to'g’risida”gi (PQ-3609,16.03.2018)
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori shahar ekotizimini boshqarish bo'yicha amalga oshirilgan
qonunchilikdagi eng ildam chora-tadbirlardan bo'ldi.
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, har bir shahar ekotizimini boshqarishda dastavval oqilona
islohotlarni amalga oshirilishiga erishish kerak bo‘lsa, so‘ng amalga oshirilayotgan islohotlarning
mazmunini to‘g‘ri tahlil qilish va uni jadallashtirishda aholining ishtirokini kengaytirish lozim. Bu bilan
Do'stlaringiz bilan baham: |
