Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal 2020-yil, 2-son (120) gumanitar fanlar seriyasi



Download 4,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet161/177
Sana07.04.2022
Hajmi4,58 Mb.
#535457
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   177
Bog'liq
KZn9wTepWq ilmiy jurnal

ILMIY AXBOROTNOMA 
OʻQITISH METODIKASI 
 
2020-yil, 2-son 
128 

o‘quv materiali pedagogik nazariyaga mos holda mantiqiy adekvat (bir ma’noda) bayon etilgan 
bo‘lishi lozim. 
O‘quv materialini muammoli uslub yordamida o‘tish muammoli tuzilgan ma’ruza uslubi orqali 
bilim bayoni davomida mulohaza yuritish, isbotlash, umumlashtirish, dalillarni tahlil qilish, talaba fikrini 
o‘z ortidan ergashtirish, uni faolroq qilish kabi usullardan foydalanishni ko‘zda tutadi. 
Mutaxassislik fanini muammoli ta’limida qisman izlanma va evristik qidiruv metodlarini qo‘llash 
mumkin. Bunda mutaxassislik fani o‘qituvchisi talabalar oldiga qator izchil va o‘zaro uzviy bog‘liq bo‘lgan 
savollar majmuini qo‘yadi. Talabalar ularga javob berganda qandaydir shakllarni aytadilar. Aytganlari 
to‘g‘ri ekanligini mustaqil isbotlashga harakat qiladilar. SHu bilan birga mutaxassislik fanining yangi 
bilimlarini o‘zlashtirishda mustaqil ravishda oldinga siljishni amalga oshiradilar. Agar evristik suhbatda 
bunday taxminlar yangi mavzuning faqatgina biror qismiga aloqador bo‘lsa, muammoli-qidiruv suhbatda 
talabalar muammoli vaziyatning butun bir tizimini hal qiladilar. Ta’limning muammoli-izlash uslublarida 
ko‘rgazmali qo‘llanmalar esda saqlashni faollashtirish maqsadida emas, balki darsda muammoli vaziyatni 
yaratadigan eksperimental masalalarni qo‘yish uchun ishlatiladi. Bu usulda talabalarning mustaqil 
fikrlashining ustuvor sabablarini aniqlash oson ko‘chadi. 
Qisman izlash metodi talabalarni izlanishning turli bosqichlarida tadqiqot faoliyatiga jalb qilishni, 
muammolarni topish, gipotezani ta’riflash, isbot usullarini topish, xulosalarni ta’riflashga jalb qilishni 
taqozo etadi. 
Talabalarni izlanish faoliyatiga jalb qilishning yana bir usuli-umumiy vazifani bir qator kichik 
vazifalarga bo‘lish va ularning ayrimlarini talabalar hal etishidir. 
Qisman izlash metodi – muammoli bayondan muammoli o‘qishga, vazifalarni mustaqil qo‘yishga 
va ularni mustaqil hal etishga o‘tishning o‘ziga xos ko‘pligidir. 
Yuqorida keltirilgan izlanish ishlarimiz natijalaridan kelib chiqib mutaxassislik fanini muammoli 
o‘qitish bo‘yicha quyidagi tavsiyalarni berish mumkin: 

muammoli o‘qitishning uchta imkoniyati mavjud: muammoli vaziyatni yaratish, keltiruvchi 
muloqot, mutaxassislik fani o‘qituvchisi tomonidan, motivatsiyadan foydalanib dars mavzusini tayyor 
holda ma’lum qilish; 

mutaxassislik fanni muammoli o‘qitishda darsni tashkil etishning: frontal, guruhiy va yakkama-
yakka ko‘rinishlaridan foydalanish mumkin; 

muammoli o‘qitishning to‘liqlik darajasini: muammoni o‘qituvchi tomonidan qo‘yilishi va 
talabalar tomonidan hal qilinishi; talabalar tomonidan muammo mustaqil holda yoki o‘qituvchi bilan birga 
hal qilinishi; muammoli vaziyatni o‘qituvchi ifodalashi, muammoni yechishning keyingi bosqichlari 
talabalar bilan amalga oshirilishi; muammoni yechishning barcha bosqichlari talabalar tomonidan 
bajarilishi, bunda mustaqil ishlash va aqliy faollik yuqori bo‘lishlari tashkil etadi; 
Muammoli o‘qitish samaradorligining asosiy sharti: 
1.
O‘qitish jarayonida muammoni yechishga talabalarning qiziqishini uyg‘otadigan etarli 
motivatsiyasini ta’minlash. 
2.
Talabalarga tavsiya qilinayotgan muammoli vaziyatlarni murakkablik darajasini ta’minlash. 
3.
Muammoli vaziyatlarni yechish mobaynida olinadigan axborotlarni talabalar uchun zarurligi. 
4.
Pedagogning talabalar aytgan fikrlarga, farazlarga e’tibor qilingan va ularni rag‘batlantirishga 
qaratilgan samimiy muloqotlari hisoblanadi; 
Muammoli o‘qitishda o‘qituvchining roli: muammoga oid axborotli ta’minot, muammoni yechimi 
bo‘yicha tadqiqot yo‘nalishini tanlash, muammo mazmunini yoki tuzilishini o‘zgartirish, o‘quvchining 
bilish faolligini rag‘batlantirishdan iborat; 
- maxsus fanni muammoli o‘qitishda darsni borishi: muammoli vaziyatni yaratish, aqliy masalani 
qo‘yish, qo‘yilgan masalani xarakterlaydigan turli sharoitlarni o‘rganish, uning sharoitlarini modellashtirish 
imkoniyatlarini muhokama qilish yoki soddaroq, ko‘rgazmaliroqlariga almashtirish, qo‘yilgan masalani 
yechish jarayoni, olinadigan masala yechimini tadqiq etish, uning natijalarini muhokama qilish, yangi 
bilimlarni hosil qilish, o‘zlashtirishda maxsus tanlangan o‘quv masalalarini yechish orqali yangi bilimlarni 
qo‘llash, qo‘yilgan dastlabki muammoli vaziyat doirasida masala yechimlarini imkoni bor 
umumlashtirishlarini muhokama etish, olingan masala yechimlarini o‘rganish va boshqa yechish usullarini 
izlash, yakuniy bosqichda o‘quv materiali mazmunida, muammoni yechish usullarida, natijada 
ahamiyatlilarini aniqlash, yangi bilimlarni va tajribalarni kelajakda qo‘llash imkoniyatlarini muhokama 
qilish kabi algoritmda bo‘lishi mumkin [8]. 
Bular maxsus fanlardan muammoli darslarni tashkil etish sxematik rejasi bo‘lib, ba’zi hollarda 
maxsus fanning xususiyatlariga bog‘liq ravishda, uning bandlari qo‘shilishi yoki ba’zilari bajarilmasligi 
ham mumkin. 



Download 4,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   177




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish