Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal 2020-yil, 2-son (120) gumanitar fanlar seriyasi

Tadqiqot metodologiyasi 
Tadqiqot jarayonda mehnat bozori infratuzilmasi tarkibiy qismlari va ularning o‘zaro samarali 
aloqadorligini aniqlash bo‘yicha iqtisodiy tizimlar va nisbatlarni o‘rganishga dialektik va tizimli 
yondashuv, kompleks baholash, qiyosiy va solishtirma tahlil, statistik va dinamik yondashuv hamda 
guruhlash usullaridan foydalanildi hamda ish bilan bandlik xizmati faoliyatining samaradorligini 
baholashning optimal usullaridan foydalanish zarurati asoslandi. 
 
Tahlil va natijalar 
Ma’lumki, milliy mehnat bozorlarida davlat ish bilan bandlik xizmatining paydo bo‘lish tarixi 
1919 yildan XMTining yaratilishidan boshlanadi. XMTining dastlabki ishlab chiqilgan va qabul qilingan 
Konvensiyasida (XMTining 1919 yildagi 2-sonli ishsizlik to‘g‘risida) ish bilan bandlik bo‘yicha bepul 
davlat byurosini tashkil etish to‘g‘risida nizom qabul qilish masalasi qo‘yildi [7].
Respublikamizda davlat ish bilan bandlik xizmati tarkibi uch darajadan iborat: mamlakat 
miqyosida ijtimoiy mehnat munosabatlari sohasida davlat siyosatini yurituvchi Mehnat vazirligi, uning 
hududiy darajalardagi boshqarmalari va shahar va tumanlar miqyosidagi markazlar. Ushbu tashkilotda ish 
bilan bandlikka ko‘maklashish dasturlarining moliyalashtirilishi va ishsizlikdan ijtimoiy himoya qilish 
funksiyalarining amalga oshirilishi asosan respublika byudjet mablag‘lari hamda aholini ish bilan 
ta’minlash davlat jamg‘armasi mablag‘lari hisobiga amalga oshiriladi. 
Bizning fikrimizcha, nodavlat ish bilan bandlik xizmatini bir necha turlarga tasniflash mumkin (1-
jadval). 
1-jadval 
Mehnat bozorida nodavlat vositachi firmalarning turlari bo‘yicha tasnifi
Agentliklar turlari 
Tavsifi 
1. Ishga joylashtirish bo‘yicha 
agentlik 
Barcha kategoriyadagi ishchilar va mutaxassislarni ish joylariga tanlash va 
yo‘naltirishni amalga oshirish bo‘yicha eng ko‘p sonli guruh. Ushbu tashkiliy 
tuzilma tarkibida cheklangan guruhdagi mutaxassislarni ishga joylashtirishga 
ixtisoslashgan agentliklarga ajratish mumkin. 
2. Xorijda ishchi kuchini 
yollash 
va 
mehnat 
resurslarining 
yoshlar 
marketingi bo‘yicha agentlik
Malakali ishchi kuchiga talabni o‘rganishda xorijiy hamkorlarni izlash. 
Test o‘tkazish, rezyume tuzishga ko‘maklashish, o‘qish va o‘qitish (asosan 
xorij tiliga), ishchi vizalarini va yashash joylari bilan bog‘liq tartiblarni 
rasmiylashtirish.
3. Kadrlar maslahati bo‘yicha 
maslahat agentligi 
Yuqori malakali mutaxassislarni ishga yollashga ko‘maklashadi, firmaning 
kadrlar muammosi tahlilini olib boradi.
4. 
Qisqa 
ixtisoslashgan Alohida 
kategoriyadagi 
fuqarolarni 
(bushatilgan 
zahiradagi 
harbiy 

---