Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

ILMIY AXBOROTNOMA 
OʻQITISH METODIKASI
 
 
2019-yil, 6-son 
105 
Zamonaviy pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda 
o‘qitishning ilg‘or uslublarini joriy etish yo‘li bilan ularning jahon sivilizatsiyasi yutuqlari hamda dunyo 
axborot resurslaridan keng ko‘lamda foydalanishlari, xalqaro hamkorlik va muloqotni rivojlantirishlari 
uchun shart-sharoitlar yaratilmoqda. 
Barkamol avlod tarbiyasi, intellektual salohiyatini yuksaltirish vazifasi so‘zsiz, ilmu-fan 
taraqqiyoti bilan bog‘liqdir. Bu, albatta, gumanitar fanlarning ajralmas qismi bo‘lgan tilshunoslikka ham 
oiddir. Mamlakatimizda keyingi yillarda muloqot qoidalarini ilmiy va amaliy tadqiq qilish masalasiga 
alohida e’tibor qaratilmoqda. 
Zotan, zamonaviy tilshunoslik uchun lisoniy hodisalarni sintetik yondashuv asosida, ularning ko‘p 
jihatli xususiyatlarini tizimli ravishda, nutqiy muloqot sharoitida bevosita va bilvosita namoyon bo‘lishini 
ta’minlovchi asosiy omillarini inobatga olgan holda tadqiq qilish amaliyoti keng o‘rin egallamoqda. Til 
birliklarining bunday keng qamrovli o‘rganilishi ularning tub mohiyatini batafsil aniqlash bilan bir qatorda, 
har bir hodisaning alohida jihatlari, tizimda tutgan o‘ziga xos o‘rnini belgilash imkonini beradi. 
Shuning uchun ham ta’lim-tarbiya jarayonida fan va ishlab chiqarish bilan integrasiyasi 
mexanizmlarini rivojlantirish, uni amaliyotga joriy etish, nazariy va amaliy mashg‘ulotlar hamda mustaqil 
bilim olish jarayonini individuallashtirish shu bilan birga axborot texnologiyalariga asoslangan ta’lim 
tizimi texnologiyasini, uning vositalarini ishlab chiqish, o‘zlashtirish, yangi pedagogik va axborot 
texnologiyalari asosida o‘quvchilarni o‘qitishni jadallashtirish ana shunday dolzarb vazifalar sirasiga kiradi.
Bugungi kunda dunyo miqiyosida axborot kommunikasiya tizimining yuksak darajada rivoj topib 
borayotganligi va bu boshqa sohalar qatorida ta’lim jarayoniga ham kirib kelib, uni yanada sifatli tashkil 
yetishga o‘z ta’sirini ko‘rsatayotganligi barchamizga ma’lum. Bunday sharoitda inson faoliyatining nazariy 
va amaliy qirralari ham uzluksiz yangilanib turishi tabiiydir. 
Bizga ma’lumki, ona tili fani o‘quvchilarning bilim doirasi va dunyokarashini kengaytirishda 
alohida o‘rin tutishi bilan birga, boshqa predmetlarni o‘rganishda, yangi texnologiyalarni, axborot 
vositalarini o‘zlashtirishda, keng qo‘llaniladi. Har bir o‘qituvchining asosiy vazifasi o‘quvchilarga nafaqat 
muayyan bilim berish, balki ularda fanga qiziqish uyg‘otish, ularni mustaqil bilim olishga o‘rgatishdan 
iborat. 
Shuning uchun hozirgi kunda axborot texnologiyalari asosida ona tili fanidan darslarini tashkil 
etishda ko‘proq ommalashgan atamalardan foydalanishga va ularni ishlatishga e’tibor berilmoqda. Bular 
texnologiya, axborot, kompyuter, multimediya, Internet, masofali o‘qitish, yagona axborot muhiti va 
hokoza kabi atamalardir. Bu tushunchalar hyech qachon o‘quvchilarni kompyuter va axborot 
texnologiyalarga bo‘lgan qiziqishini susaytirmaydi, chunki nafaqat ta’lim sohasida balki barcha sohalarda 
keng qo‘llanilayotgan tushunchalar hisoblanadi. 
Microsoft Power Point dasturlari yordamida yaratilgan taqdimotlar asosida son va numerativ 
so‘zlarni o‘rganishda axborot texnologiyalaridan foydalanishning juda samarali shakli hisoblanadi. 
Taqdimotda asosiysi - axborotliligi, ko‘rgazmaliligi, qiziquvchanligi hisoblanadi. Mazkur dastur orqali turli 
mavzu va fanlar bo‘yicha taqdimotlar yaratishda fotosuratlar, rasmlar, animasiya, qo‘shimcha 
axborotlardan foydalanish mumkin. 
Ona tili fanidan son va numerativ so‘zlarni o‘rganish jarayonida multimedia texnologiyalarida 
an’anaviy texnologiyalarga qaraganda axborotlar matn ko‘rinishda emas, balki tasvir, ovoz va harakatlar 
ko‘rinishida ifodalanadi. Bu esa o‘quvchilarni mashg‘ulotlarda faolroq va diqqatliroq bo‘lishga o‘rgatadi, 

---