5 – йи2увчи тарнов. Kanallar yon tomoni qistirma va tekis qopqoq yordamida zichlab yopilgan. Natijada bir - biridan ajrab turuvchi kanallar hosil biladi va ularda qarama - qarshi yo’nalishda suyuqliklar harakatlantiriladi. Kanallarning eni metall list eni bilan belgilanadi. Balandligi esa oraliqni belgilovchi bo’lakcha 7 ning o’lchami bilan aniqlanadi. Tekis qopqoq 4 lar flanets 5 ga boltlar yordamida mahkamlanadi. Issiqlik eltkichlar kirishi va chiqishi uchun tekis qopqoqlarning markazida va spiralning tashqi uchlarida shtutserlar irnatiladi. Bu qurilma suyuqlik va gazlar orasida issiqlik almashinish uchun ishlatiladi.
11-расм. Спиралсимон исси3лик алмашиниш 3урилмаси. 1,2- металл листлар; 3- пластина-т´си3; 4- 3оп3о3лар; 5- фланец; 6- 3истирма; 7- ораликни белгиловчи б´лакча. I ва II- исси3лик элткичлар. Agar, issiqlik eltkich tarkibida qattiq zarrachalar bilgan taqdirda ham ushbu qurilmalardan foydalanish mumkin, chunki to`g’ri to’rtburchak shakldagi kanalga tiqilib qolmaydi. Spiralsimon issiqlik almashinish qurilmalarining afzalliklari: tuzilish ixcham; gidravlik qarshiligi nisbatan kichik; suyuqliklar tezligi yuqori (1...2 m/s); issiqlik itkazish koeffitsienti katta; kam joy egallaydi. Ushbu qurilma kamchiliklari: yasash, ta`mirlash va tozalash qiyin; yuqori bosim (≥1,0 MPa) da ishlatish mumkin emas, chunki bu bosimlarda zichlanishni ta`minlash qiyin.
Blok-grafitli issiqlik almashinish qurilmasi. Blok-grafitli isitgichlarda grafitning yuqori issiqlik itkazuvchanlik [100 Vt/(m·K) gacha] va suyuqlik ta`sirida emirilmasligi tufayli grafitli issiqlik almashinish qurilmalari sanoatning barcha sohalarida ishlatiladigan isitgichlarga nisbatan keng tarqalgan bilib, uning afzalliklarini hech qanday isitgich bilan solishtirib bilmaydi.
Bu turdagi issiqlik almashinish qurilmalaring asosiy elementi parallepiped shaklidagi grafitli blokdir. Unda issiqlik eltkichlar uchun bir-biri bilan kesishmaydigan teshiklar yasalgan. Јurilma bir yoki bir necha to`g’ri tirtburchakli blokdan yig’iladi. YOn tomonidagi metall plitalar yordamida har bir blokda issiqlik eltkichning ikki yilli gorizontal kanallarda harakati tashkil etiladi. O`lchami 350x515x350 mm3 bilgan bloklardan yig’ilgan issiqlik almashinish qurilmasining vertikal kanallari biyicha eltkich bir yoki ikki yilli harakat qilishi mumkin. Vertikal yillarning soni qurilmaning pastki va yuqori qopqoqlarining konstruktsiyasiga bog’liqdir. Grafitli issiqlik almashinish qurilmasining ishchi bosimning qiymati 2,9·105 Pa dan oshmasligi kerak. Blok-grafitli qurilmalarni muhitlar-dan biri korrozion-faol bilgan hollarda ishlatish mumkin. Agarda ikkala muhit ham korrozion-aktiv bilsa, unda yon tomondagi plitalar maxsus grafit vkladishlar bilan himoya qilinadi.