Ҳисоблаш тизимсининг ахборот асослари


-БОБ. ХИСОБЛАШ ТИЗИМИНИНГ МАНТИҚИЙ АСОСЛАРИ



Download 0,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet43/59
Sana25.02.2022
Hajmi0,98 Mb.
#275562
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   59
Bog'liq
3085-Текст статьи-7658-1-10-20200822

3-БОБ. ХИСОБЛАШ ТИЗИМИНИНГ МАНТИҚИЙ АСОСЛАРИ 
12 - §: Ахборот базасига бўлган сўровларни тахлили. 
 
12.1. Сўровларни функционал алоқаларга бўлиш ва ифодалаш. 
12.2. Объектлар орасида мувофиқлик типлари. 
12.3. Функционал алоқалар кетма-кетлигини ўзгартирилиши. 
12.1. Сўровларни функционал алоқаларга бўлиш ва ифодалаш. 
 
Қайта ишлаш тизимини лойиҳалашда объектлар орасида структурали 
алоқаларни аниқлагунча, ахборот базасига бўлган сўровлар аниқланган ва 
таҳлил қилинган бўлиши керак. Ахборот базасига бўлган сўровлар 
функционал қайта ишлаш алгоритмлари аниқлангунча ташкил қилинган 
бўлиши мумкин. Бу ҳолда тизимни ишлаб чиқаришнинг кейинги стадияларда 
аниқланади ва деталлаштирилади. 
Сўровлар текстида лойиҳалашнинг олдинги қадамида белгиланган 
объектлар номи ишлатилиши керак ва функционал қайта ишлаш алгоритмида 
бир объект экземпляридан бошқа объект экземплярига ўтиш кетма-кетлиги 
белгиланиши керак. 
Аввало сўровлар буюртмачи ёки илова администраторлари томонида 
шакллантирилади. Лойиҳачи бундай ҳар бир сўровни таҳлил қилади, 
текстини юқоридаги талабларни қониқтириш учун ўзгартиради. Сўнгра 


81 
буюртмачи ёки илова администратори ушбу сўровнинг тўғрилигини 
маъқуллаши керак. 
Ҳар бир сўровга функционал алоқалар тўплами таққосланади. 
Функционал алоқа (ФА) ахборот қидириш алгоритмининг элементи бўлади. 
Бунда ФА функционал қайта ишлаш алгоритмини ифодаламайди, фақатгина, 
қайта ишлаш учун объектнинг экземплярлари қайси кетма-кетликда 
таиланиши кўрсатилади. 
ФАга киришда дастлабки деб аталувчи бир ёки бир неча экземпляр 
объектлардан фойдаланилади, чиқишда эса охирги деб аталувчи бир ёки бир 
неча объектлар экземплярлари ишлатилади. 
ФАни қуйидагича белгилаймиз: 
А
1
, А
2
, ..., А
М

В
1
, В
2
, ..., В
N

бу ерда А
1
, А
2
, ..., А
М
- бошланғич объектларнинг номи; 
В
1
, В
2
, ..., В
N
- ФА якуний объектларнинг номлари. 
Агар ФАда битта бошланғич объект берилган бўлса, уни бир ўлчамли, 
қолган ҳолларда - кўп ўлчамли деб атаймиз. 
Айтиб ўтганимиздек, ҳар бир сўровга мос равишда бир ёки бир неча 
кетма-кетликдаги ФАдан ташкил топган баъзи ФА тўплами қўрилади. 
Алоқаларнинг кетма-кетлиги деганда, тартибланган тўплам тушинилади
унда исталган n-чи (n>1) ФА m-чи ФАнинг дастлабки якуний объекти 
сифатида ишлатилади, бу ерда 1 m < n. ФА кетма-кетлигини бажаришни 
бошлаш учун, унинг бошланғич объектларининг экземплярларига мурожаат 
қилувчи биринчи ФАни бажариш зарур. Бундай объектлар учун
экземплярларга мурожаатнинг қўшимча усулларини аниқловчи В6 
характеристикаси берилади. В6 характеристикасининг мумкин бўлган 
қийматлари: 
В6 = D (DIRECT) - объект идентификатори қиймати бўйича бевосита 
мурожаат; 
B6 = S (SEQUENTIAL) - объект экземплярига кетма-кетлигдаги 
мурожаат; 
В6 = DS - юқорида келтирилган иккита имкониятнинг биргаликда 
таъминлаш бўлиши мумкин. 
В6 характеристикаси қиймати сўров текстидан аниқланади. 
Объектнинг номи сўровда «ушбуга» ёки «кўрсатилганга» сўзи билан 
аниқланган бўлса, бу объектнинг конкрет экземплярига бевосита мурожаат 
этиш зарурлигини билдиради. Агар сўровдаги текстда объектдан олдин «ҳар 
бирига» сўзи ишлатилса, унда объект экземплярига кетма-кет мурожаат 
қилиш кўзда тутилади. 
ФАни белгилагандан ва кўп ўлчамли алоқаларни каноник кўринишига 
келтирилгандан кейин, ФА ҳақидаги ахборот жадвал шаклига келтирилади, 
унинг формати 5-жадвалда келтирилган. Жадвалдаги ҳар бир алоқа учун: 


82 
- бошланғич ва охирги объектлар номлари; 
- ФА бажарилиш вақтидаги чеклашлар; 
- ФА бажарилиши ҳуқуқига чеклашлар, агар бажарилишни барча 
фойдаланувчилар бермаган бўлса; бу параметрнинг қиймати юқорида 
кўрилган атрибут (А6) ва объект (В5) учун берилган характеристикалардан 
берилади; 
- ФА бошланғич ва охирги объектларнинг ҳар бири орасида 
мувофиқлик типлари берилади. 
5-жадвал. 
Функционал 
алоқаларни 
ифодалаш 
бланкаси 
Бет _______ _______дан 
№ 
Бошлан-
ғич объект 
Охирги 
объект 
Муво-
фиқлик 
типи 
Вақт учун 
чеклаш 
Ҳуқуқ 
учун 
чеклаш 
Изоҳ 







Лойиҳалашнинг бу қадамида автоматлаштирилган тизимнинг кейинги 
ривожланишида амалга оширилиши режалаштирилаётган сўровларни 
ҳисобга олиш керак. Бундай таҳлил объектнинг яна бир характеристикаси 
структурали фаоллик (В7 характеристикаси коди) қийматини аниқлашга им 
Кон беради. В7 қ А (АСТIVE) қиймати шуни билдирадики, ахборот 
базасининг кейинги ривожланишида, бу объект учун янги ФАлар 
аниқланиши мумкин, ва бундан келиб чиқиб, у янги структурали алоқаларга 
кириши мумкин, В7 қ N (NO) қийматига объект ахборот базасида ўзининг 
статусини алмашмаслиги фараз қилинади. 

Download 0,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish