Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

чиликка ўтиш и ж тим ои й тузум да ҳам зўр ўзгариш ларга
ол и б келди. И лгари эркак овчили к би л ан , аёл д е ҳ қ о н -
ч илик ва таом тайёрлаш би л ан ш уғулланган бўлса, э н -
д и л и к да хўж алик н ин г м уҳим етакчи тарм оғига ай л ан ­
ган чорвачилик ёк и деҳқ он ч и л и к эрк акларн и н г асо си й
маш ғулотига ай лан ади , аёллар эса ф ақат уй -р ўзғор и ш ­
лари би л ан ш уғуллана б ош л ай ди . Бу ҳолат аёл ва э р ­
какларнинг и ж ти м ои й турм уш да тутган ў р н и н и бел ги ­
л аб бер ади . Х ўж али к н и н г а со с и й тарм оғи эрк ак н и н г
қўлига ўтганлиги туф ай ли тош даврига х о с матриарҳал,
яъни он а уруғи и ж ти м ои й м уносабатлари ем и р и л и б,
ўрн и га патриарҳал, яъни ота уруғи тузум и хук м ронлик
қила б ош л ай ди . О қибатда ж ам иятни бош қ ариш учун
давлатчи ли кн и нг илк ш акллари патриарҳал типидаги
қ и ш л оқ ж ам оаси ю зага келади.
Х оразм н ин г б р о н за м аданиятини Ж онбосқалъа ҳуду-
д и д а ва А н коқ алъ ан ин г ш и м ол и -ш ар қ и да топилган м а­
к онлар, Бургутқалъа в оҳаси н и н г ғарбий чек к асида Н о -
р и н ж он ҳамда Т еш икқалъа ҳаробалари ўртасида то п и л ­
ган и б т и д о и й ёдгорликлар тасвирлай ди . Бу м аконлар
тақирлар усти да ёки ем ири лган тақир қатламлари ор а -
23

---

си дади р . Х оразм даги б у даврга м ан суб булган би р и н ч и
ёдгорликлар қумлар ораси да қадим ий суғорилган е р ­
ларга қараш ли к и м саси з Бургутқалъа воҳаси да то п и л ­
ган. У зо қ ўтм и ш да бу воҳа орқ али , П ахтаарна суғориш
си стем аси га кирувчи Т о за б о ғёп канали ўтган. Ш ун и н г
учун ҳам б у м аданият Т о за б о ғёп н ом и би лан ю ритила-