Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

антик зам он да кенг тарқалган илк ватани Х оразм ҳ и со б -
ланган зар душ ти йли к д и н и ва у н и н г м аросим лари б и -
^
лан боғлайди лар. А сли халқ бай рам лар и, сай иллари ,
куй ва рақслари и бти дои й даврлардан б о ш л аб, ай н и қ са
илк давлатлар таш кил топ ган дан сў н г д и н и й байрам ва
м аросим лар би л ан узвий б о ғл и қ бўлган. Қ адим ги Х о ­
разм да ҳам кўп санъат н ам ун алари , байрам лари ва са­
йиллари д и н и й тасаввурлар билан чамбарчас боғл и қ
ҳолда ш аклланиб келган. Ш у н и н г учун ҳам маҳаллий
м аросим лар ва уларда и ж ро этиладиган рақ с-ўй и н л ар
А весто ақидаларини и ф одалаган лиги н и тадқиқотчилар
қ айд қиладилар. М асалан , хоразм л а зги си н и н г қўл э л е ­
м ентлари и лоҳий руҳцаги ҳарбий рақсларни эслатади.
Э т н о ф а ф Тўра Қ и л и ч ев н и н г таъриф ича, «и бти дои й хо-
размликлар ҳам ирокезларга ўхшаш ҳарбий рақслар таш ­
кил қилганлар ва заф ар тантаналарини ўтказилганлиги-
ни и сботловч и қ ади м и й «лазги» ўй и н и ҳозиргача ўй н а-
л и б , ҳарби й лик характерини ўзи да catyiad келаётир».
М азк ур ҳарби й ли к ти зи м и м уайян қ он ун -қ оидаларга
^
таянган ўзи га хос бош қ арув таш килоти мавж удлигидан
дарак беради.
Х оразм да и б т и д о и й ж ам оа м уносабатларидан мулк-
чилик м уносабатларига ва илк давлатчилик риш талари
61

---

п ай до бўлаётган ўтиш даврига о и д анчагина археологик
ёдгорлик ҳам мавжуд. С. П. Т ол стов м аълум отлари-
га кўра, уруш дан олди н ги тўрт йил ичида у н и н г э к с -
п еди ц и я си аъзолари аникдаган ёдгорлик лардан 400 дан
ортиги эр ам и здан аввалги IV м и н г йилликдан э р а м и з­