Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

топ и лган. Т оп илган нарсалар ораси да ж уда кўп м аи-
ш ий бую м лар ҳам бор. Булар ичида ҳаммаёғи нақш дор
ёзув би лан чиройли қилиб иш ланган ж ез қ озон алоҳида
аж ралиб туради. Ш ун и н гдек , ж ез ва суякдан дастаси
! 
хўр оз бош и га ўхш атиб иш ланган би ги злар, ҳар хил о й -
^
надан иш ланган ҳамда эк сп ед и ц и я тарихида би ри нчи
марта топилган К уш ан и м п ер и я си н и н г сўнгги даврла-
рига о и д кумуш танга, тош дан иш ланган қ озон ва
бош қ а бую м ларн и кўрсатиш м умкин.
101

---

Т ек ш ири ш ларга қараганда, Ш оҳсан ам и стеҳк ом и
антик даврда, яъни эр ам и здан аввалги I м и н г йиллик-
н ин г охирларида п ай до бўл и б, ун да ҳаёт бутун К уш ан
и м п ер и яси давом и да м авжуд бўлган. А м м о аф риғийлар
даврига к ел и б, б у қалъа харобаликка ай ланади . Бую к 
*
хоразм ш охдар даврида у ерда ҳаёт қайтадан тикланади,
ам м о мўғуллар и сти лоси даври да яна сўн ад и . Бу даврга
о и д ёдгорлик ларн и нг ичида стратегик ж иҳатдан м уҳи-
ми — А м у д а р ён и н г б а л а н д чап қ и р ғоғи даги Қ и з -
қалъадир. А ди р н и н г теп аси даги б у балан д қ ирғоқ м у-
д оф аа ж иҳатидан қулайлиги учун қалъа ж уда мустаҳкам
бўлган. Унга ж ан убдан тор қия й ўлакси м он пастлик
ўти б, аф ти дан , бу ўш а вақтда истеҳком га кирадиган
пандус бўлган. Баландликни ўраб олган д ев о р бўйлаб
қалъа гарнизонидаги кишилар учун турар ж ойлар қурил-
ган.
А рхеологик маълумотларга қараганда, Қ изқалъа ва
Йигитқалъа ёдгорликларида ҳам XII аср ўрталари ҳамда
XIII аср бош ларигача, яъни мўғуллар истилосигача ҳаёт