Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

сатади.
Тупроққалъа ўзи н и н г п л ани ровк аси , деворлари ва
ундаги ш инаклар, у ердаги хон ал арн и н г қурилиш ва
м удоф аа си стем аси би лан антик даврдаги катта ш аҳар-
ларга ўхш аб кетади. Л ек и н у, ай н и қ са ўзи н и н г аж ой и б
санъат бой л и ги билан алоҳида ўрин тутади. Ш ун и н г
учун бую к хо р а зм ш охдар н и н г илк пойтахти ҳ и со б л а н -
ган бу аж ой и б тарихий оби да Султон Увайс тоғларининг
ж ан убр оғи да, қадим ий қалъалар р а й о н ида ж ойлаш ган
бу тилсим ли қалъа ҳаробалари 17,5 гектар м ай дон н и
(500x350 м етр н и ) иш ғол этади. К ўри н и ш дан тўғри бур-
чак шаклидаги Тупроққалъа ш имолдан жанубга чўзилган
бўл и б, атроф и катта қ олипда қуйилган хом ғиштлардан
қурилган қалин ва балан д д ев ор билан ўралган. Д ев ор -
лар бўй л аб квадрат ш аклдаги ж уда кўп бурж лар қад
кўтариб туради. Қ алъанинг ш и м ол и -ғар би да э н и ҳам,
б ўй и ҳам 180 метр келадиган икки қават қ илиб с о л и н ­
ган ҳаш аматли сарой ҳаробалари кўзга таш ланиб тура-
87

---

ди . С ар ой н и н г учта бурж и бўл и б, бу бурж л арн и н г ба-
ландлиги ер сатҳидан 25 метрга етади.
М ана ш аҳарнинг ж анубий бош дарвозаси. Д ар в оза-
дан ичкарига кирилган заҳоти тўғри бурчакли қилиб
соли нган уйга дуч к елинади. А ф ти дан, бу ш аҳар со қ -
чилари турган ж ой бўлса керак. Ш у уйдан марказий
куча бош лан ади. Ўн метр кенгликдаги бу кўча тўғри
ҳок и м н и н г сарой и га ва шаҳар ибодатхон асига ол и б к и ­
ради ган дарвозага бо р и б тақалади. Ш у кўчанинг о х и -
ридан ўнгга қараб кетган кўча бозор га ол и б чиқади.
Бош кўчанинг ҳар том он и д а би р -б и р и га тўғри к елади ­