Islom karimov nomidagi toshkent texnika universiteti

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
ISLOM KARIMOV NOMIDAGI
TOSHKENT TEXNIKA UNIVERSITETI
QO'QON FILIALI


“Elektr texnikasi, elektr mexanikasi va elektr texnologiyasi”
yo'nalishining talabalasi
Madaminov Asadbek
«Nazariy elektr texnikasi» fanidan mustaqil ishi
Qabul qildi: _________________________________

Qo'qon-2021

1-mavzu:Elektr zanjirlarini yulduzcha va uchburchak usulda ulanish
Uchburchak ulash
Uch fazali EYKlar va iste’molchilar, asosan, ikkita: „yulduzcha“ va „uchburchak“ usulida ulanadi. „Yulduzcha“ usulida ulangan zanjirni ko‘rib chiqamiz. Bu usulda generatoming statoridagi chulg'amlaming bir uchlari X, Y, Z bir tugunga tutashtiriladi va bu tugun „0 “ harfi bilan belgilanadi. Bu nuqta befarq nuqta deyiladi. Chulg‘amlaming ikkinchi uchlari esa liniya simlari orqali iste’molchiga ulanadi (4.3- rasm). Demak, liniya — generatorning har uchala fazasi yulduzcha usulida ulangan ZA,ZB,ZC iste’molchiga tutashtiruvchi simlardir. Uch fazali zanjirlami hisoblashda ko‘pincha bu simlarning qarshiligi hisobga olinmaydi. Iste’molchining bir uchi generatorning fazalariga, ikkinchi uchi „0 ,“ tugunga tutashtirib ulanadi
Agar iste'molchi har uchala qarshiligining to‘la kompleks qiymati bir-biriga teng bo‘lsa, simmetrik uch fazali sistema deyiladi. 4.3- rasmdagi liniya toklari iste’molchi toklariga teng bo‘lib, quyidagicha aniqlanadi:

Bu formula

Uao- Ubo- Uco - faza kuchlanishlari. Bu kuchlanishlar har bir faza va generatoming befarq nuqtasi orasidagi potensiallar ayirmasiga teng. Kontuming biri uchun Kirxgofning ikkinchi qonuniga binoan tenglama yozamiz:



Boshqa konturlar uchun:

Mana shu formulalar asosida faza va liniya kuchlanishlarining vektor diagrammasini chizamiz (4.4- rasm). A va B faza kuchlanishlari orqali liniya kuchlanishining ifodasi

asosida bu vektor diagrammani chizish tartibi bilan tanishamiz. Vektor UA0 ning oxiriga vektor UB0 ni shu vektoming o‘ziga parallel, lekin teskari yo‘nalishda ko‘chirsak, vektor (— UB0) ni hosil qilamiz. UAO va (— UBO) faza kuchlanishlari vektorlarining yig‘indisi UBO kuchlanish vektoriga teng. Shunga o‘xshash yuqoridagi formulalar asosida UBC va ^ ao liniya kuchlanishlari vektorlarini ko‘ramiz. 4.4- rasmdagi

vektor diagrammadan ko‘rinib turibdiki, liniya kuchlanishlari £/ab, Ubc, Uca ham bir-biriga nisbatan 120°, faza kuchlanishlari UA0, Um , Uco esa 30° siljigan. Endi OMD teng yonli uchburchakning uchidan asosiga perpendikular tushirsak, OKM to‘g‘ri burchakli uchburchakni hosil qilamiz. Bu uchburchakdan:

Bu uchburchaklardagi munosabatlar vektor diagrammaning uchala teng yonli uchburchaklari uchun adolatli bo‘lgani uchun, bu ifodani umumlashtirib quyidagicha yozish mumkin:

Demak, „yulduzcha“ usulida ulangan uch fazali zanjir uchun:

Bu toklaming vektor diagrammasini Z_A= Z_B = Z_C shart bilan chizamiz. Har bir fazada to‘la kompleks qarshiliklar aktiv-induktiv xarakterga ega. Har bir fazada reaktiv qarshilik X
=X_L- X_C> 1 bo’lgan hol uchun toklarning vektor diagrammasi 4.5- rasmda ko‘rsatilgan.