Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

3.RUDA KONLARINI YER OSTI USULIDA QAZIB OLISH BOSQICHLARI.

Ruda konlarini yer osti usulida qazib olish asosiy uch bosqichdan iborat:

*konni ochish,

*tayyorlovchi-kesuvchi lahimlar o’tish

*qazib olish ishlari.

Konni ochish deb,yer yuzasidan ochuvchi kapital kon lahimlarining ruda tanasiga yoki chuqurligiga qarab uning bir qismiga yo’l ochgan va tayyorlovchi lahimlar o’tishga imkoniyat yaratilishiga aytiladi.Ochuvchi lahimlar bular shaxta stvollari,stvol oldi lahimlari,kvershlaglar,shtolnya,kapital ruda tushiruvchi lahimlardir.Bular qazib olingan foydali qazilmalarni,noruda yondosh jinslarni,transport vositalarida yer ostidan yer yuzasiga chiqarish,ishchi xizmatchilarni tushirib chiqarish uchun,uskunalarni,materiallarni ishlaydigan ish joyiga yetkazish,kon lahimlarini shamollatish,shaxtadagi yer osti suvlarini chiqarish va boshqa maqsadlar uchun xizmat qiladi.

Tayyorlash yoki tayyorlash ishlari-bu shtreklar,ortlar,yuqorilovchi va boshqa kon lahimlarini barpo etib,ular orqali konni ochilgan qismini qazib olinadigan alohida uchastka,qavat,blok,panel va stolbalarga ajratiladi.Qazib olinadigan uchastka ham o’z navbatida alohida tayyorlovchi va kesuvchi lahimlarni barpo etishni talab qiladi.

Qazib olish-bu qazib olinadigan uchastkadan rudani ajratib olib,hosil bo’lgan bo’shliq turg’unligini saqlab turishga xizmat qiladigan texnologik tizimdir.

Qazib olish tartibi-qazib olinadigan uchastkani qazib olishda qazilgan bo’shliqning holati xarakterlanadi.Bu belgi har xil qazib olish tizimlarining qo’llanishi umumiyligini va har xilligini to’laroq aks ettiradi,ayniqsa qazib olish texnologiyasini va har bir qazib olish tizimini texnik iqtisodiy ko’rsatkichlarini o’zgachaligini ko’rsatadi.

Ochilgan ruda zaxirasi deb qazib olinayotgan konning zaxirasi yoki uning bir qismida ochuvchi lahimlar (shaxta stvollari,kvershlaglar,shtolnyalar)o’tkazilgan gorizontdan yuqori qismida joylashgan ruda zaxirasiga aytiladi.

Tayyorlangan ruda zaxirasi deb qazib olinadigan uchastkadagi ruda zaxirasida qabul qilingan qazib olish tizimiga muvofiq belgilangan hamma tayyorlovchi lahimlar o’tkazilib tayyor bo’lgan qismiga aytiladi.

Yetarli miqdorda ochilgan va qazib olishga tayyor ruda zaxirasi mavjud bo’lishi kerak:

-Konning qazib olinayotgan uchastkalarining birida qazib olish ishlari davomida boshqa uchastkada rejada belgilangan miqdordagi sifatli ruda qazib olish ishlarini rivojlantirishga imkon yaratilgan bo’lishi kerak.

-Konning foydalanishga topshiriladigan qismida foydalanish qidiruv ishlarini amalga oshirish uchun va boshqa qismida suvsizlantirish ishlarini bajarish uchun qo’shimcha vaqt bo’lishi kerak.