Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali «energetika va mashinasozlik» fakulteti

Yukning xarakteristikasi
Lentaning harakatlanish tezligi, m/s (uning kengligi m bo’lganida)
0,4	0,5…0,65	0,8…1,0	1,2
Abrazivlik guruhlari A, B; parchalanishga ruxsat beriladi (torf, ko'mir, glina, qum)	1,0…1,6	1,25…2,0	1,6…2,5	2,0…4,0
Donodor va yirik donodor (javdar, bug'doy, no'xat)	1,25…1,6	1,6…2,5	2,5…3,0	3,0…4,0
Abrazivlik guruhlari C, D; kichik va o'rta kattalikdagi (maydalangan tosh, shag’al)	1,0…1,25	1,25…1,6	1,6…2,0	2,0…3,0
Abrazivlik guruhlari C, D; yirik bo’lakli (tosh, ruda)	0,6…0,8	0,8…1,0	1,0...1,25	1,25..1,6
Mo'rt, parchalanmaydigan (koks, meva, sabzavotlar)	0,8…1,0	1,0…1,25	1,25..1,6	1,6…2,0
Yuqori darajada chang (tsement, bo'r, un)	0,8…1,0	1,0…1,25	1,0..1,25	1,25..1,6
Donali yuk	0,5…1,0

4.3 – jadval. K_β koeffitsient kattaligi

Harakatning og’ish burchagi φд, grad.	Yuk zarralarining harakatchanligi	Konveyrning og’ish burchagi β, grad.
		1…5	6…10	11…15	16…20	21…24
10…15	Yengil	0,95	0,9	0,85	0,8	-
15…20	O’rtacha	1,0	0,97	0,95	0,9	0,85
20…25	Kichik	1,0	0,98	0,97	0,95	0,9

Eslatma: φ_д = (0,45…0,50) ∙ φ – угол естественного откоса груза в движении принимается равным , где φ – угол естественного откоса груза в покое.

4.4 – jadval. K_П koeffitsient kattaligi

Rolikli tayanchlar	Roliklarni yon sirtga nisbatan og’ish burchagi αр, grad.	Yuk zarralarining harakatchanligi
		Yengil	O’rtacha	Kichik
To’g’ri	0	158	240	328
Uchta ro’likli	20	393	470	550
	30	480	550	625
	45	580	633	692

2. 
   Lentaning taxminiy qalinligini aniqlash
   

Lentaning turi va uning materialini 4.1 – jadvaldan tanlab uning qalinligi quyidagicha hisoblab topiladi:

δ = t · i + δ₁ + δ₂ , мм (4.4)

bu erda: t – tortuvchi mato to’qimasining hisobiy qalinligi, mm (4.5 – jadval);

i - tortish matolari qavatining soni, mm (4.6 – jadval);

δ₁ va δ₂ – mos ravishda lentaning ishlaydigan va ishlamaydigan yuzalarining rezina qoplamalarining qalinligi, mm (4.7 – jadval).

4.5 – jadval. Lenta asosini tashkil qiluvchi to’qima mato qalinligi

Asosiy qismining nominal chidamliligi , … N/mm dan kam emas	To’qima matoning qalinligi t, mm
	rezina qoplama bilan	rezina qoplamasiz
	Sintetik toladan to’qilgan	Kombinatsiyalashgan toladan to’qilgan
200	1,4	1,6
150	1,3	1,4
100	1,2	1,3
65	1,2	1,2

4.6 – jadval.Har xil turdagi lentalarning tortish matolari qavatining soni

Lentaning kengligi В, mm	Har xil turdagi kamarlar uchun tortish matolari qavatining soni i 2, 3 4 har xil o'ziga xos nominal chidamliliklarda, N / mm
	2				3		4
	200	150	100	65	100	65	100	65
300…500	-	-	3	3…5	-	3…5	1…2	1...2
650	-	3…4	3…5	3…6	3…4	3…6	1…2	1…2
800	3…6	3…6	3…8	3…8	3…5	3…8	1…2	1…2
1000	3…6	3…8	3…8	3…8	3…6	3…8	1…2	1…2

4.7 – jadval. Tashqi rezina qoplamalarning qalinligi

Lentaning turi	Lentaning yuzasi	Har xil rezina chidamlilik sinflari uchun tashqi qoplamalarning nominal qalinligi, mm
		Б				В				С
2	ishchi	8,0	6,0	4,5	3,0	6,0	4,5	3,0	3,0
	yuksiz	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	1,0	1,5
3	ishchi	-				2,0				3,0; 2,0
4	ishchi	-				-				3,0	2,0	1,0
	yuksiz									1,0	1,0	1,0

3. 
   Tutib turuvchi tayanchlarni tayanchlarni tanlash
   

Roliklar, taxtalar yoki ikkalasining kombinatsiyasi konveyerning uzunligi bo'ylab lenta tayanchlari sifatida ishlatiladi. Katta bo’lakli yuklarni tashishda asosan tekis silindrli tayanchlar, taxtali yoki kombinatsiyalashgan tayanchlar ishlatiladi.

Kukunsimon yuklarni tashish uchun, lentaning kengligiga qarab uch yoki besh g'altakdan iborat rolikli tayanchlari ishlatiladi (B = 300 ... 400 mm kenglikdagi tor lentalar uchun – ikki rolikli tayanchlar). To'g'ri rolikli tayanchlar rudalarni yuklash joylariga yig’ish paytida, shuningdek konveyerning quvvati past bo'lganida (25 m³/soatgacha) ishlatiladi; markazlashtiriluvchi roliklar uzun konveyerlarga o'rnatiladi (L > 40 ... 50 m). Ular roliklarni markaziy holatdan tasodifan og'ish holatlarida lentani avtomatik ravishda tekislash uchun xizmat qiladi.

Rolikli tayanchlarning asosiy turlari va ularning qo'llanilish maydoni 4.8 – jadvalda hamda roliklar turlari 4.9 – jadvalda keltirilgan.

4.8 – jadval. Rolikli tayanchlarning turlari.

Rolikli tayanchlar			Rolikning belgilanishi		Qo’llanilishi		Konveyerlarda qo'llaniladigan joylari
Turi	Shartli belgilanishi
Ustki qismdagi: To’g’ri	П	Г		Lentaning ishchi (yukli) qismini tutib turish uchun		Yassi lentaning kengligi В = 300…2000 mm bo’lganida
Bo’lmali (g’altakli)	Ж					Bo’lmali lentaning kengligi В = 400…3000 mm bo’lganida
Markazlashtiriluvchi bo’lmali	ЖЦ					Bo’lmali lentaning kengligi В = 400…3000 mm bo’lganida lentaning harakatlanishini markazlashtirish uchun
Ostki: to’g’ri	Н, НЛ	Н va НЛ		Lentaning yuksiz qismini tutib turish uchun		Lentaning kengligi В = 300…2000 mm bo’lganida
Markazlashtiriluvchi to’g’ri	НЦ, НЛ					Lentaning kengligi В = 400…2000 мм mm bo’lganida lentaning harakatlanishini markazlashtirish uchun
Bo’lmali (g’altakli)	НЖ, НЖЛ					Lentaning kengligi В = 800…3000 mm bo’lganida
Diskli	НД, НДЛ	Д va ДЛ				Lentaning kengligi В = 400…3000 mm bo’lganida

Yukning zarba ta'sirini kamaytirish uchun yuklash moslamalari ostiga maxsus amortizatorli valiklar o'rnatiladi.

4.9 – jadval. Roliklarning asosiy turlari.

Тип	Qo’llanilishi		Shartli belgilanishi
	Ishchi yuzada	O’qning oxirida
Ustki	Гладкий Futerovkali	Со сквозной лыской	Г Ф
Ostki	Гладкий Футерованный Diskli	Со сквозной лыской	Н НФ Д
	Гладкий Футерованный Diskli	С глухой лыской	НЛ НФЛ ДЛ

Roliklar orasidagi masofalar (4.2 – rasm) yuk turiga qarab tanlanadi.

4.2 – rasm.Gorizontal konveyer yo'lining sxemasi

Yukli qismda ruda og'irliklarini siljitish paytida, roliklar orasidagi masofani quyidagicha tanlash tavsiya etiladi:

- yengil yuklar uchun (m < 10 kg) l_p = 1 m;

- o'rtacha og'irlikdagi yuklar uchun (m = 10 ... 25 kg) l_p = 1,2 ... 1,4 m;

- og'irligi m = 25 ... 80 kg bo'lgan yuklar uchun rolik tayanchlar orasidagi masofa yuk kamida ikkita tayanchga suyanadigan qilib tanlanadi;

Kukunsimon yuklarni tashishda roliklar orasidagi masofa jadvalga muvofiq olinadi. 4.10.

Lentaning yuklash zonasidagi rolik tayanchlari orasidagi masofa l_yukl = 0,5 ·l_р. deb qabul qilinadi. Bo'sh turgan lentada rolik tayanchlari orasidagi masofa odatda l_х=2l_р, l_x = 2,5 ... 3,0 m olish tavsiya etiladi.

4.10 – jadval. Kukunsimon yuk uchun ishlatiladigan lenta ustidagi roliklar orasidagi eng katta masofa.