Ислом каримов номидаги тошкент давлат техника университети

Назорат саволлари
1. Қиёслаш ишлари қандай кетма-кетликда олиб борилади?
2. Қиёслашга тайёргарлик қандай олиб борилади?
3. Қиёслашнинг салбий натижалари қандай расмийлаштирилади?
4. Қиёслашнинг ижобий натижалари қандай баҳоланади?


10-амалий машғулот
Қиёслаш ва калибрлаш тамғаси (клеймаси).
Режа.
1. Қиёслаш ва калибрлаш клеймасининг моҳияти.
2. Қиёслаш ва калибрлаш клеймаларининг тайёрланиши.
3. Қиёслаш ва калибрлаш клеймаларининг қўлланилиши.


1. Қиёслаш ва калибрлаш клеймасининг моҳияти


Қиёслаш (клеймаси) тамғаси – белгиланган шаклдаги белги бўлиб, қиёс­лаш натижасида яроқли деб топилган ўлчаш воситаларга қўйи­лади. Тамғалар қўлланилиши О‘z DSt 8.008:2000 да белгиланган тартибда амалга оширилади.
Ўлчаш воситасига босилиши учун белгиланган қиёслаш ва калибрлаш клеймаси қуйидаги мақсадларда қўлланилади:
– гувоҳнома, яъни техник талаблари ўрнатилган метрологик характеристикаларга эга ўлчаш воситаси учун белги;
– ўлчаш воситасининг регулировка қилинувчи қурилмаларига рухсат бермайдиган доступ;

• 
  ўлчаш воситасини қўллаш созлигини ёки яроқсизлигини белгилаш;
  
• 
  мавжуд клеймаларни бекор қилади.
  

Клейма босиш усуллари қуйидагича бўлиши мумкин:
– зарбали;

• 
  босимли тамға;
  
• 
  декол кўринишидаги клейма наклейкаси;
  
• 
  электрографик;
  
• 
  электрокимёвий;
  
• 
  бошқа усуллар.
  

Клеймани босишга талаб: у ёки бу ўлчаш воситаларига ишлатиладиган, шароитга мос равишда қиёслашлараро интервалда сақланадиган ва белги аниқ номоён бўлиб туриши керак.
Қиёслаш тамғасидан O'zDSt 8.006-1999 га мувофиқ ўлчаш воситаларини қиёслаш тартибига кўра давлат метрология хизмати идоралари, юридик шахсларнинг метрологик хизмати фойдаланади.
Калибрлашнинг аниқ тамғасини РҲ Ўз 51-081 бўйича ўлчаш воситаларини калибрлаш ҳуқуқига эга аккредитланган юридик шахсларнинг метрологик хизмати қабул қилади.
Давлат метрология хизмати ва юридик шахсларнинг метрологик хизмати идоралари фойдаланувчи қиёслаш ва калибрлаш клеймасининг майдони қуйидаги умумий малумотлардан ташкил топган бўлиши керак:
– ISO 3166 бўйича давлатнинг қисқартирилган ҳарфли номи – UZ ёки UZB;
– давлат метрология хизмати ва юридикшахсларнинг метрология хизмати органи шартли рақаси (шифри);

• 
  охирги иккита рақами (шифри);
  

– қиёслаш ва калибрлаш клеймаси қўлланган йилининг охирги иккита рақами;
– ишонч қоғози берувчи шахснинг шартли рақами (индивидуаль белги).