Ishning maqsadi : O’quv ustaxonasida qilinadigan ishlar royxatini ishlab chiqishni o’rganish. Tushuntirish

---

9-Amaliy mashg`ulot. O’QUV USTAXONASIDA YASALADIGAN BUYUMLAR 
RO’YXATINI TUZISH 
 
Mavzu: O’quv ustaxonasida qilinadigan ishlar royxatini ishlab chiqish. 
Ishning maqsadi
: 
O’quv ustaxonasida qilinadigan ishlar royxatini ishlab chiqishni 
o’rganish.
 
Tushuntirish: 
O’quv ustaxonasida qilinadigan ishlar royxati bu ishlar o’quvchilar tomonidan dars 
davomida bajariladigan bo’lganligini uchun o’quvchilar yil davomida qancha vaqt amaliy ish bilan 
mashg’ul bo’lishlarini aniqlashdan boshlandi. 
Buning uchun siz ishlab chiqqan mavzuli rejani o’zingiz tahlil etib, quyidagi savollarga 
javob berishingizni to’g’ri keladi: 
1.Qaysi mavzularni o’qtishda o’quvchilar amaliy ish bajarmaydilar masalan, nazariy 
darslarda, “Yog’ochlarning tuzilishi va ularning xossalari”, “Tokarlik vintqirqar stanogining 
umumiy tuzilishi va ishlash printsipi”, “Korxonalarga ekskursiya”va h.k. 
2. Ularning umumiy soatlari yig’indisi qancha bo’ladi? 
3. Har bir amaliy mashg’ulotda o’qituvchi darsning tashkiliy qismi va kirish instruktaji 
hamda darsni yakunlash uchun har bir darsning 1\4 qismi, ya`ni 25%gacha sarflashi kerak. 
Bu amaliy ishda bajarilishi zarur bo’lgan ikkinchi topshiriq tegishli sinfda qanday ish 
ob`ektlarini bajarish mumkinligini aniqlashdan iboratdir. 
O’quv dasturida har bir sinfda har bir bo’lim boyicha bajarish uchun tavsiya etilgan bir 
qancha ish ob`ektlarining taxminiy royxati keltirilgan. Bundan tashqari, maktabga tushgan 
buyurtmalar, maktab ehtiyoji uchun kerakli bo’lgan ish ob`ektlari ham bo’lishi mumkin. Bu ish 
ob`ektlarini sinflar boyicha rejalashtirishda har bir sinfda o’rganilgan mavzu, o’quvchilar 
tomonidan o’zlashtirilgan operatsiyalar ish turlari hamda o’quvchilarning yosh va individual 
xususiyatlari hisobga olinadi, yuqoridagi ish ob`ektlari o’quv dasturi talablariga mos kelsa, 
birinchi navbatda maktabga tushgan buyurtma va maktab uchun zarur bo’lgan ish ob`ektlari 
rejalashtiriladi. 
1.Gorizontal grafaga tegishli sinfgacha va ushbu sinfda o’quvchilar qanday ish turlarini 
o’rganishlari dasturida ko’rsatilgan bo’lsa, barchasi biror ish ob`ektini bajarish ketma-ketligida 
yozib chiqiladi. 
2.Ikkinchi vertikal ustunga rejalashtirilgan ish ob`ektlari osondan qiyinga tomon yozib 
chiqiladi. 
3.Har bir ish ob`ektida qaysi turi qatnashadigan bo’lsa, qalam bilan plyus (4) belgisi qoyib 
chiqiladi. 
4.Eng kam ish turlari qatnashadigan ish ob`ekti birinchi pog’onaga, ko’p qatnashadigani 
esa ikkinchi, uchuinchi va h.k., ketma-ketlikda joylashtirib chiqiladi. 
5.Mazkur sinf o’quvchilari tegishli ish ob`ektidagi operatsiyalarning har birini bajarish 
uchun sizning fikringizga qanchadan vaqt sarflaydi. Bu sarflanadigan vaqtlarni minutlar hisobida 
ifodalab (plyus4) belgi o’rniga yozib chiqiladi. 
6.Har bir ish ob`ektini bajarish uchun qancha vaqt sarflash undagi operatsiyalar uchun 
sarflanayotgan vaqtlar yig’indisi teng bo’ladi. 
Har bir bo’lim sinflarda bajariladigan ish ob`ektlari soni ularni bajarish uchun sarflanadigan 
vaqt orqali aniqlanadi.Bu vaqt 34 (X-U) minutdan oshmasligi kerak. 
Masalan: 
V-sinf uchun “Mahsulotlar ishlab chiqarish texnologiyalari” bo’limlarini o’qitish uchun 14 
soat ajratilgan. 
1.Dasturidagi ish ob`ektlarining namunali royxati quyidagicha: 
1) prizma shaklidagi detallar tayyorlash; 
2) geometrik shakllar tayyorlash; 
3) plakatlar uchun reyka; 
4) oziq-ovqat mahsulotlarini chegaralab ajratuvchi taxtachalar; 

---

5) taglik taxtalar; 
6) bolalar kurakchasi; 
7) donho’rak; 
8) bo’r va mayda detallar uchun quticha; 
9) instrumentlar saqlash uchun quticha; 
10) yer o’lchash tsirkul; 
11) arralash uchun moslamalar; 
12) arra gaparasini charxlashda foydalaniladigan tutqich; 
13) duradgorlik verstagi uchun xona; 
14) uylar modellari; 
15) kema modeli; 
16) traktor modeli; 
17) avtomobil modeli va h.k. 
2. Dasturga asoslanib darslar boyicha mavzuli reja tuzib chiqsak, ulardan 6 soatlik mavzu 
nazariy dars sifatida o’tiladi yoki o’quvchilar amaliy ravishda ish o’rni va uni tashkil etish, yog’och 
materiallari turlari va ularning tutgan o’rni, yog’och materiallari turlariga oid labaratoriya 
mashg’ulotlari va h.k. 
3. Dastur boyicha bu 14 soatda o’quvchilar quyidagi ish turlarini bajarishni o’rganishlari 
kerak. 
1) (zagatovka) ish ob`ekti uchun xomashyo tayyorlash va tanlash; 
2) rejalash; 
3) uzunasiga arralash; 
4) ko’ndalangiga arralash; 
5) randalash; 
6) parmalash; 
7) mix va burama mixlar, kley bilan biriktirish; 
8) egovlar bilan ishlov berish; 
9) jilvir qog’oz bilan jilvirlash; 
10) lak va boyoqlar bilan ishlov berish. 
4.O’quvchilarning bevosita amaliy ish bilan mashg’ul bo’ladigan vaqtlarini aniqlaymiz. 
X - 14 soat 
(X-U) * ¾ =(14-6) * ¾ =6 soat=6*45=270min 
U - 6 soat
Demak, ish ob`ektlarini shunday tanlash kerakki, bunda yuqoridagi ish turlarining barchasi 
qatnashsin va ularni 6 soat ichida o’quvchi bajara olsin. 
Buning uchun yuqorida ko’rsatilgan 18 ta ish ob`ekti ko’plik qiladi. Ulardan o’zimizga 
keraklisini tanlab olish imkoniyati bor (yetishmasa, qo’shishimiz ham mumkin). Bu ish 
ob`ektlarida qaysi ishlar qatnashishini aniqlash uchun quyidagi jadvalni to’ldiramiz. 
1- Jadval 
№ 
Ish 
ob`ekt
i 
Ish turlari 
Xom 
ashyo 
tayyor
lash 
rejalar 
Ko’
ndal
angi
ga 
arral
ash 
Uzuna
siga 
arrala
sh 
rand
alas
h 
Mix 
bilan 
Bu
ra
ma 
mi
x 
bil
an 
Kley 
bilan 
Parma
lash 
jilvir
lash 
Lak va 
boyoqlar 
bilan 
ishlash 

---

1
. 
Plakat 
uchun 
reyka 
+ 
+ 
+ 
_ 
+ 
2
. 
Taglik 
taxta 
+ 
+ 
+ 
_ 
+ 
+ 
3
. 
Bolala
r 
kurak
chasi 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
4
. 
Uy 
model
i 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
5
. 
Avto
mobil 
model
i 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
Demak, 270 min yoki 6 soatlik amaliy ish jarayoni uchun oxirgi 3 ta ish ob`ekti yetarli ekan 
(bu tanlangan ob`ekt qurilishining sodda yoki murakkabligiga ham bog’liq, shuning uchun uning 
xomaki chizmalarini ham tayyorlamoq zarur). 
Shu tartibda har bir bo’lim uchun o’quv ustaxonasida qilinadigan ishlar royxatini ishlab 
chiqish tavsiya etiladi.