Қишлоқ хўжалигида ишлатиладиган ўғитлар ва уларни қўллаш

Ўғитни экиш билан бирга қўллаш.
Экиш билан бирга ўғит 
қўллашда махсус ўғитлагич мосламалардан фойдаланилади. 
Ўғитларни бу усулда қўллашдан кутиладиган асосий натижа 
ниҳолларни ривожланишнинг илк 6-15 кунларида озиқа 

---

89
Қишлоқ хўжалигида ишлатиладиган 
ўғитлар ва уларни қўллаш
91–
китоб
моддалари билан етарлича таъминлаш бўлиб, асосан осон 
эрийдиган минерал ўғитлар (комплекс ўғит)лардан ҳам
фойдаланилади. Экиш билан бирга солинадиган ўғитлар 
(ўғитнинг “старт дозаси’’) ўсимликларнинг илдиз тизимини 
жадал ривожланишига ҳамда унга тупроқ ва ўғит таркибидаги 
озиқа моддалари ютилишини тезлаштиришга ёрдам 
беради. Бу усулда ўғит уруғдан 2-3 см узоқлик ва чуқурликка 
солинади (агар уруғ ўғит билан аралаштирилиб, сўнгра 
экилса, уруғларнинг унувчанлиги пасаяди ва ҳатто униб 
чиққан ниҳоллар нобуд бўлиши ҳам мумкин). Шунингдек, экиш 
билан бирга ўғитларни аралаштириб қўллаш ҳам мақсадга 
мувофиқ эмас, чунки кўпинча азотли ва фосфорли ўғитлар 
аралаштирилганда, бўтқасимон масса ҳосил бўлади, қайсики 
ўғитлагич мосламалар ишини мушкуллаштиради.
Экиш билан бирга асосан азотли ва фосфорли 
ўғитлар солинади. Калийли ўғитлар ўғитлашнинг бу 
усулида қўлланилмайди, чунки уларнинг таркибидаги хлор 
ўсимликларга салбий таъсир кўрсатади. Куз ёки эрта баҳорда 
тупроққа кўп миқдорда ўғит солинган бўлса, экиш билан бирга 
бериладиган ўғитнинг самараси анча пасаяди.
Экинларни 
қўшимча 
озиқлантириш.
Маълумки, 
суғориладиган деҳқончилик шароитида, шунингдек, нам 
иқлимли ҳудудларда азотли ўғитларни, айниқса нитратли ва 
аммиакли-нитратли азотли ўғитларни, асосий ўғитлаш вақтида 
қўллаб бўлмайди. Азотли ўғитларнинг 70-80% и, калийнинг 
ярми ва фосфорнинг камроқ қисми тупроққа қўшимча 
озиқлантириш сифатида солинади.
Умуман олганда, қўшимча озиқлантириш қуйидаги 
ҳолларда амалга оширилади:
- кузги ғалла экинлари ва кўп йиллик ўтларни азот билан 

---

90
100 китоб тўплами
озиқлантиришда;
- енгил механикавий тупроқларда, шунингдек, 
суғориладиган шароитларда етиштириладиган чопиқталаб 
экинларни азот ва калий билан таъминлашда;
- тупроқдаги тузлар концентрациясининг ошиб 
кетишига ўта сезгир экинлардан юқори ҳосил етиштириш 
режалаштирилганда;
- мевали дарахтлар ва буталарни озиқлантиришда;
- айрим сабабларга кўра йиллик ўғит меъёрининг тегишли 
қисми асосий ўғитлаш даврида солинмаганда.