Қишлоқ хўжалигида ишлатиладиган ўғитлар ва уларни қўллаш

МАРГАНЕЦ
Марганец микроэлементига барча қишлоқ хўжалик экинлари 
талабчан бўлиб, уни айниқса, донли экинлар, дуккакли-донлар, 
қандлавлаги, илдизмевалилар, картошка ва мевали дарахтлар 
кўп талаб қилади. Баргларнинг оқариши ва сарғиш доғларнинг 
пайдо бўлиши, дуккакли экинлар баргининг ёппасига хлорозга 
чалиниши, бодринг барг пластинкасининг буралиб қолиши
марганец танқислигининг асосий белгиларидан ҳисобланади. 
Марганец фотосинтез жараёнида муҳим ўрин тутади, қанд 
моддалар ва хлорофилл миқдорини кўпайтиради, аскорбин 
кислота синтезида иштирок этувчи ферментлар таркибига 
киради.
Тупроқда марганец кам бўлган ҳолларда (ёки умуман 
бўлмаганда) озиқланиш балансидаги элементларнинг 
нисбати бузилади чунки у кальций сингари ташқи муҳитдан 
ионларнинг танлаб сингдирилишида ўзини антагонист 
сифатида намоён қилади. Марганец реутилизация (қайта 
фойдаланиш) жараёнини тартибга солиб турувчи элемент 
сифатида ҳам муҳим ўрин тутади. У ўсимлик ҳужайраларининг 
сув тутиш қобилиятини оширади ва ҳосил элементларининг 
кўпроқ сақланишига ёрдам беради.
Тупроқда марганец миқдори 1% гача етади, лекин унинг 
асосий қисми ўсимликлар томонидан қийин ўзлаштириладиган 
шаклдадир. 
Марганецли ўғитларни қўллаш ҳисобига қандлавлагидан 
23,7, буғдойдан 2,2, маккажўхоридан 11,8 ва арпадан 3,0 ц/га 
қўшимча ҳосил олинади.
Таркибида 70% Mn тутган марганец сульфат қимматбаҳо 

---

40
100 китоб тўплами
микроўғит ҳисобланади ва ундан сабзавот экинларни 
ўғитлашда фойдаланилади.
Марганец фосфорли ўғитлар билан биргаликда 
қўлланилганда яхши самара беради, шу боис марганецли 
суперфосфат ишлаб чиқариш йўлга қўйилган. Шунингдек, Mn 
комплекс ўғитлар таркибига ҳам киритилиши мумкин.
Тупроққа одатда марганец 2,5 кг/га ҳисобида солинади. 
Марганецли ўғитларни уруғ билан аралаштириш ўғит 
қўллашнинг энг қулай усулларидан бири ҳисобланади. Бунинг 
учун 50-100 г чамаси марганец сульфат олинади ва 1 ц уруғ 
билан алаштирилади. Илдиздан ташқари озиқлантиришда 
200 г марганец сульфат 100 л сувда эритилиб, 1 га майдондаги 
ниҳолларга пуркалади.