Қишлоқ хўжалигида ишлатиладиган ўғитлар ва уларни қўллаш

ОЛТИНГУГУРТЛИ, МАГНИЙЛИ ВА 
 
ТЕМИРЛИ ЎҒИТЛАР
Олтингугуртли ўғитлар.
Олтингугурт бевосита оқсил, 
«В» гуруҳ дармондорилар, гликозидлар, саримсоқ ва хантал 
мойлари таркибига киради. Олтингугуртнинг бир қисми 
ўсимлик таркибида минерал шаклда учрайди. Аксарият 
қишлоқ хўжалик экинлари тупроқдан олтингугуртни фосфорга 
баравар, баъзи ҳолларда кўпроқ миқдорда олиб чиқиб кетади.
Келажакда юқори концентрацияли минерал ўғитларни 
қўллаш кучайиб боради. Шу давргача олтингугуртнинг асосий 
қисми тупроққа суперфосфат ўғити билан солинган бўлса, унинг 
қўш суперфосфат билан, республикамиз шароитида аммофос 
билан алмаштирилиши олтингугурт етишмовчилигига олиб 
келди. Бу ўз навбатида беда, дуккакли-донлар, бутгулдошлар, 
картошка каби экинларни олтингугурт билан озиқлантириш 
масаласини қўяди.
Ўсимликлар олтингугуртни тупроқдан SO
2-4
ионлари 
шаклида ўзлаштиради. Намлик меъёрида бўлган тупроқларда 
олтингугурт миқдори 100 мг/кг дан ошмайди. Ҳайдалма 
қатламдаги олтингугуртнинг асосий қисми (90% га яқин) органик 
шаклдадир. Улар минерализацияга учрагандан кейингина 
ўсимликлар томонидан ўзлаштирилади. Турли тупроқлар ўз 
таркибидаги олтингугурт миқдори билан фақрланади.
Олтингугурт тупроққа ёғин-сочинлар билан ҳам келиб 
тушади ва унинг миқдори ёқиладиган тошкўмир ҳамда кимё 
ва металлургия корхоналаридан чиқадиган газлар таркиби 
билан боғлиқ. Одатда бу миқдор 10-15 кг/га ни ташкил қилади.

---

32
100 китоб тўплами
Олтингугуртли минерал ўғитлар саноат миқёсида 
ишлаб чиқарилмайди. Асосий олтингугурт тутган ўғитлар ва 
бирикмалар жумласига қуйидагилар киради:
- 
аммоний сульфат
– 24 % гача S тутади, сувда яхши эрийди;
- 
гипс 
– 19 % гача S тутади, сувда қийин эрийди;
-