Қишлоқ ХЎжалигида ахборот технологиялари

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИДА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ
 
19 
g
log 
P 

ko’paytmaga teng , bu erda 
xabarlar soni. 
N
1
, 
N
2 
ikki manbali xabarning mumkin bo’lgan 
Bu qulaysizliklarni osonlikcha hal qilish mumkin, agar ( 
I 
) axborotni 
baholash miqdorining o’lchami sifatida 

N 

umumiy sonidan olingan logarifmi 
I 

log
N
, 
mumkin bo’lgan xabarlarning 
(6) 
yoki aniq xabarning paydo bo’lish ehtimolining (
R) 
logarifmi 
I

lo
N

1


lo 
P 
(7) 
deb olinsa, barcha xabarlar teng ehtimollik sharti ostida, ya’ni 
R 

1 
N 
(6 )va (7) formulalar orqali aniqlanadigan axborotni baholash miqdorining 
o’lchami (
I
) 
axborotlar miqdori 
deb ataladi. Axborotlar miqdori axborotni baholash 
miqdorining o’lchami sifatida 1.1 jadvalda mos keluvchi grafaga kiritilgan bo’lishi 
mumkin. 
Agar xabar teng ehtimolli bo’lmasa, noaniqlik o’lchami faqatgina mumkin 
bo’lgan xabarlarning umumiy soniga bog’liq bo’lib qolmay, mumkin bo’lgan hodisalar 
o’rtasidagi ehtimollikni taqsimlanishiga ham bog’liq. 
Umumiy holda, tashqi ta’sir paydo bo’lganda axborot miqdori tushunchasi 
quyidagi mulohazalar bilan aniqlanishi mumkin: 
Agar hodisa 
haqida 
xabar kelganda 
R
1 
dolzarb 
ehtimollik 
( 
R
1 
tizimning xabar olgunga qadar holatini tafsiflaydi, ya’ni tajriba o’tkazgunga 
qadar), xabarni qabul qilingandan keyin ushbu hodisaning dolzarb 
ehtimolligi 
R
2 
( 
R
2 
tizimning xabar qabul qilingandan keyingi holati) , u 
holda 
(I) 
axborot miqdorining o’sishi hodisa haqidagi xabarni qabul qilishga bog’liq 
quyidagi ifoda bilan aniqlanadi: 
I 

log 
P
1 
(8) 
Bu ifodani ko’pincha axborot nazariyasining asosiy ayniyati deb aytiladi. Xususiy 
holda, ma’lumotlarni uzatish va qabul qilishda tashqi muhit 
ta’siri bo’lmasa, qabul qilingan xabarlar ishonchli hisoblanadi, ya’ni da ifoda 
quyidagi ko’rinishni oladi: 
P
2 

1 
I 

log
P
1
. 
(9) 
Shunday qilib, xabarlardan tarkib topgan axborotning miqdori 
(
R
1 
) 
xabarlarni qabul qilgungacha bo’lgan holatning ehtimolligiga bog’liq bo’ladi, 
ehtimollik qancha kichik bo’lsa , ya’ni noaniqliklar chiqishi katta bo’lsa, xabarlar qabul 
qilish natijasida shuncha ko’p miqdorda axborot olinadi. 
(9) formula bilan aniqlanuvchi R ≤ 1 bo’lsa, u holda har doim axborot miqdori 
mavjud bo’ladi. 
2 
. 

---