Ishlatish joylari keltirilgan

Armaturalar sinflanishi

Issiq holda chig‘irlangan sterjenli armatura asosiy mexanik xarakteristikasiga ko‘ra olti sinfga bo‘linadi va shartli ravishda quyidagicha belgilanadi: A–I (A240), A–II (A300), A–III (A400), A–IV (A600), A–V (A800), A–VI (1000) (1.5–jadval).

Termik ishlov berilgan sterjenli armaturalar quyidagi to‘rt sinfga bo‘linadi va qo‘shimcha ravishda «t» indeksi bilan belgilanadi: At– III (At400), At–IV (At600), At–V (At800), At–VI (At1000). Qo‘shimcha «S»
harfi bilan belgilangan aramaturalar uchma–uch payvandlanishi mumkin.
«K» harfi bilan belgilangan armaturalar korroziyaga chidamli hisoblanadi. Misol uchun, At–IIIS (At400S), At–VI K(At1000K).
Mustahkamligi cho‘zish yo‘li bilan oshirilgan armatur qo‘shimcha ravishda «v» indeks bilan belgilanadi, yani AIIIv.

8. 
   –rasm. Temirbeton konstruksiyalari uchun armatura
   

a – spiralsimon A–II sinfli sterjen; b – archasimon A–III, A–IV, A–V va A–VI sinfli; v – spiralsimon V_r–I va V_r–II sinfli oddiy va yuqori mustahkam simli; g – K–7 sinfli armatura arqonlari; d – armatura o‘ramlari; 1 – ezilishdagi; 2 – anker; 3 – 4–5mm diametrli sim; 4 – spiral; 5 – bir qatorli o‘ramlar; 6 – K–7 sinfli arqonlari;
7 – ko‘pqatorli o‘ramlar
Armaturaning har bir sinfiga mexanik xarakteristikasi bir xil bo‘lgan, lekin kimyoviy tarkibi har xil bo‘lgan armaturali po‘lat markasi
mos bo‘ladi. Po‘lat markasining belgisida uglerodning miqdori va ligerlovchi qo‘shimchalarning mavjudligi ko‘rsatiladi. Masalan, 25G2S markada birinchi raqam po‘lat tarkibida uglerodning miqdori (0,25 %), G– harfi marganets mavjudligi, 2 –raqami maganetsning miqdori % hisobida, S –harfi po‘lat tarkibida kremniy borligini bildiradi.
Boshqa kimyoviy elementlarning mavjudligi qo‘yidagicha ko‘rsatiladi: X harfi – xrom, T – titan, S – sirkoniy.
A–I, A–II, A–III sinfli armaturalar uchun fizikaviy oquvchanlik

chegarasi
_u  (230...400)
MPa ga teng. A–IV, A–V, A–VI sinfli yuqori

ligerlangan va termik ishlov berilgan armaturalar uchun esa shartli

oquvchanlik chegarasi _0,2  (600...1000) MPa ga teng.

Uzilishdan keyingi cho‘zilish deformatsiyasining nisbiy miqdori armatura sinfiga bog‘liq. A–II, A–III sinfli armaturalar katta miqdordagi nisbiy cho‘zilish deformatsiyasiga ega. Bu sinfli armaturalar

uchun nisbiy cho‘zilish deformatsiyasi
_s  14...19%
tashkil etadi. A–IV, A–

V, A–VI sinfli armaturalar va termik ishlov berilgan hamma sinfdagi

armaturalar uncha katta bo‘lmagan deformatsiyalarga ega.
_s  6...8% nisbiy cho‘zilish

Sterjenli armaturalarning elastiklik moduli E_s
mustahkamlikning oshishi bilan bir qancha kamayadi va A–I, A–II sinfli armaturalar uchun 2,110⁵ MPa ni tashkil qiladi: A–III, A–IVS sinfli armaturalar uchun 2,10⁵ MPa va A–V, A–VI sinfli armaturalar hamda termik mustahkamligi oshirilgan armaturalar uchun 1.910⁵ MPa tashkil etadi.
Diametri 3–8 mm bo‘lgan sim shaklidagi armaturani ikki sinfga bo‘lish mumkin: Vr–I – oddiy sim shaklidagi armatura (sovuq holda cho‘zilgan, kam uglerodli) payvandlangan to‘rlarni tayyorlash uchun

ishlatiladi. V–II, Vr–II – yuqori mustahkamlikka ega bo‘lgan sim shaklidagi armaturalar (ko‘p marta mustahkamlashtirilgan, uglerodli) oldindan zo‘riqtirilgan elementlarda ishchi armatura sifatida qo‘llaniladi. Davriy profil qo‘shimcha indeks «r» bilan belgilanadi: Vr– I, Vr–II.
Sim shaklidagi armaturaning asosiy mexanik xarakteristikasi uning vaqtinchalik qarshiligi _u bilan ifodalanadi. Sim diametri kichraygan sari mustahkamlik ortib boradi. Oddiy sim armatura uchun _u = 550 MPa, yuqori mustahkamlikka ega bo‘lgan sim armaturalar uchun _u = 1300…1900 MPa. Uzilishdan keyingi nisbiy cho‘zilish deformatsiyasi nisbatan ko‘p emas  = 4…6%. YUqori mustahkamlikdagi simning uzilishi mo‘rt xarakterga ega. Armatura simining elastiklik moduli yuqori mustahkamlikka ega bo‘lgan V–II, Vr– II sinfdagi simlar uchun – 210⁵ MPa ga, Vr–I, Vr–I sinfli oddiy sim uchun – 1,710⁵ MPa ga, armatura arqonlari uchun – 1,810⁵ MPa ga teng.