Ishlabchiqarishda boshqaruv fakulteti «buxgalteriya hisobi va audit» kafedrasi

Buxgalteriya hisobi - buxgalteriya hisobi korxona mablag‘larini hamda ularning xo‘jalik faoliyatlarida sodir bo‘ladigan iqtisodiy jarayonlarni yoppasiga va uzluksiz kuzatib, miqdor jihatdan o‘lchab, pul ifodasida umumlashtirib aks ettirish va nazorat qilish uchun xizmat qiladi. Buxgalteriya hisobida aks ettirilgan jarayonlar, albatta, hujjat bilan rasmiylashtiriladi, bu esa, ularga huquqiy asos bo‘lib, xo‘jalik faoliyatni nazorat qilishda hisobning ahamiyatini oshiradi. Bunday axborotlar asosida korxonani boshqarish uchun qabul qilingan qaror albatta samarali va sifatli bo‘ladi. Buxgalteriya hisobi korxonalar faoliyatida sodir bo‘ladigan xo‘jalik jarayonlarni yoppasiga, uzluksiz va muntazam kuzatib borishi, sifat va miqdor jihatdan o‘lchashi va alohida hujjatlarda qayd qilishi bilan operativ-texnik va statistika hisoblaridan farq qiladi.

Shunday qilib, buxgalteriya hisobi korxonalar faoliyatida sodir bo‘ladigan iqtisodiy hodisalarni yoppasiga, uzluksiz kuzatish, hujjatlashtirish va alohida iqtisodiy belgilari bo‘yicha guruhlash asosida miqdor va qiymat o‘lchovlarda hisobga olish tizimidir.

Buxgalteriya hisobi ma’lumotlaridan korxona faoliyati yakunlarini bilish, korxona moliyaviy holatini va iqtisodiy samaradorligini tahlil qilish uchun foydalaniladi.

O‘zbekiston Respublikasida “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonunning 6-moddasiga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi xududida faoliyat yuritayotgan yuridik shaxs tashkil etmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxslar, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, shuningdek chet el yuridik shaxslarining O‘zbekiston Respublikasi hududidagi vakolatxonalari, filiallari va boshqa tarkibiy bo‘linmalari qonun hujjatlarida belgilangan tartibda hisob yuritadi hamda hisobot taqdim etadilar.

Hisobning o‘zaro chambarchas bog‘langan uchta turi, xalq xo‘jalik hisobining yagona tizimini tashkil qiladi. Xo‘jalik hisobining har bir turi, korxonalar, iqtisodiy hududlar va respublika iqtisodiyotini mutloq boshqarish jarayonida ishtirok etadi va ma’lum bir vazifani bajaradi. Ular bajaradigan vazifalar umuman olganda bir xildir, lekin hisob obyektlariga nisbatan har xildir.

Statistika hisobida foydalaniladigan axborotlar buxgalteriya hisobining yakuniy ma’lumotlaridan olinadi. O‘z navbatida, buxgalteriya hisobi ko‘p hollarda statistikaning usul va ma’lumotlaridan foydalanadi. Jumladan, moddiy qiymatliklarni o‘rtacha baholarini topishda, ishchilarning o‘rtacha ish haqlarini aniqlashda, statistik usullar bilan hisoblab topiladigan ko‘rsatkichlaridan foydalaniladi.

Xo‘jalik hisobi turlarining o‘zaro bog‘liqligi dastlabki hujjatlardan foydalanishda ham namoyon bo‘ladi.

O‘zbekistonda xalqaro andozalar talabiga va bozor iqtisodiyoti xususiyatlariga javob beradigan xalq xo‘jaligi hisobining yagona tizimi yaratildi va bu borada rivojlangan mamlakatlar bilan hamkorlik yo‘lga qo‘yilgan. Xorij tajribasini o‘rganish, ularni chuqur va har tomonlama tahlil qilib, amaliyotga tadbiq etish O‘zbekiston Respublikasida xo‘jalik hisobini takomillashtirish, uni xalqaro amaliyot andozalariga yaqinlashtirish imkoniyatini beradi.