“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

Xususiylashtirish - privatizatsiya lotincha “Privatus” suzidan olingan bulib, mulkchilik munosabatini uzgartirish, ya’ni davlat mulki ob’eklarining boshka nodavlat mulk shakllariga utishni ifodalaydi.

Davlat mulki. Aralash Iqtisodiyotda mudofaa, davlat boshkaruvi, ijtimoiy tartibni muxofaza kilish, yagona energetika tizimini ta’minlash, fundamental fanni rivojlantirish, er, er osti va ustki boyliklari, foydali kazilmalar, suv va suv inshootlari, tabiatni muxofaza kilish kabi bir kator ob’ektlar kiradi.

Jamoa mulki. Jamoa mulki mazkur jamoa a’zolarining mexnati bilan yaratilgan maxsulotga tula egalik kilish, foydalanish va tasarruf etishlari borasidagi ob’ektlardir. Bunda mexnat jarayonida ishtirok etuvchilar xam, uning natijasini uzlashtiruvchilar xam aynan bir kishilardir. Jamoa mulki mayda mulk egalarining kungilli, xayrixoxlik vaziyatda barchalari mavjud mulklarni birlashtirish asosida Tashqil etilgan.

Ijaraga olingan korxona jamoasi mulki. Ijarachilarga tegishli mulk, erni va boshka ishlab chiqarish vositalarini ijaraga olish bilan mulkchilik xukuki ijaraga berayotgan shaxsdan olayotgan odamga utmaydi. Mulkchilikning egalik xukuki, ijaraga berayotgan shaxsda koladi va uz mulkidan foydalanish va uni tasarruf etish xukukini shartnomada kursatilgan muddatda vaktincha, ijaraga olayotgan shaxsga beradi.

Xissadorlik uyushmasi. Uyushma Tashqil etuvchilarning ma’lum maksadini amalga oshirish uchun barchaga umumiy bulgan asoslarda, ammo xar bir a’zoning mulkka kushgan turlicha mikdordagi xissasi orkali vujudga keladi.

YAkka mulk. Bu mulk mulkning bir sub’ekt tomonidan uzlashtirilishini ifodalaydi. YAkka mulk egasi, avvalo uz mexnati, uz ishlab chiqarish vositalari bilan maxsulot yaratadi. Uz maxsuloti va daromadini uz xoxishiga muvofik tasarruf etadi.

SHaxsiy mulk. Bu mulk - insonlarning yakka iste’mol buyumlaridan foydalanish, uni uzlashtirish, tasarruf kilish va unga egalik kilish munosabatidir. SHaxsiy mulk jamiyat a’zolarining shaxsiy iste’molini ta’minlash uchun zarur bulgan uy-joy, transport vositasi, radio, televizor, mebel, uy-ruzgor buyumlari va boshkalar.

Xususiy mulk. Bu mulk ma’lum shaxslarga karashli bulib, daromad topishga yunaltirilgan mulkdir. Xususiy mulkning asosiy ob’ekti ishlab chiqarish vositalaridir.