"ishlab chiqarishda boshqaruv" fakulteti «iqtisodiyot» kafedrasi

Mashinasozlik va metallni qayta ishlash sanoati
- iqtisodiyot uchun mashina va 
mexanizmlar, jihozlar, agregat va apparatlar, asbob-uskunalar, madaniy-maishiy 
mollar, shuningdek, mudofaa ahamiyatiga ega bo‘lgan mahsulotlar ishlab chiqaruvchi 
og‘ir sanoat tarmoqlari majmuidir. Ushbu sanoat butun xalq xo‘jaligini texnika bilan 
ta’minlashda moddiy asos hisoblanadi. Fan-texnika taraqqiyoti, xalqning moddiy-
madaniy farovonligi va mamlakat qudrati mashinasozlik sanoati taraqqiyotiga bog‘liq. 
Uning ahamiyati, eng avvalo, fan-texnika yutuqlarini ishlab chiqarishga va insonlar 
hayotining barcha sohalariga joriy etish asosida qo‘l mehnatini mashina mehnatiga 
aylantirish, engillashtirish, mashinani mashina bilan yaratish, tejamkorlikni ta’minlash 
va mehnatning mazmuni va harakterini o‘zgartirishdan iborat. Mashinasozlik sanoati 
mahsulot sifatini yaxshilash, ishlab chiqarishning samaradorligini yuqori darajaga 
ko‘tarishga imkoniyat yaratadi.
Mashinasozlik va metallni qayta ishlash sanoati respublika sanoat tarmoqlari
Hozirgi kunda mashinasozlik sanoatining 10dan ortiq tarmog‘i mavjud.
Ular qatoriga avtomobilsozlik, samolyotsozlik, traktorsozlik va qishloq xo‘jalik 
mashinasozligi, elektrotexnika va vagonsozlik, asbobsozlik va kabelsozlik kabi yirik 
tarmoqlar kiradi. 
Ushbu sanoat tarkibida metallni qayta ishlash sohasi ham mavjud bo‘lib, bu soha 
o‘z navbatida, metall buyumlar tayyorlash, metall kostruksiyalar hamda mashina va 
asbob-uskunalar ta’miri tarmoqlaridan iborat. Bunday faoliyat bilan 2,5 mingdan ortiq 
korxona shug‘ullanmoqda. 

---

19 
Qurilish materiallari sanoati. Respublika qurilish materiallari ishlab 
chiqaradigan ko‘p tarmoqli sanoatga ega. TSement, asbest-tsement, devorbop 
materiallar, yumshoq yopqich va gidroizolyasiya materiallari, tabiiy toshlardan 
qoplama material (plita)lar, noruda qurilish materiallari, qurilish keramikasi, issiqlik 
izolyasiyasi materiallari, ohak, gips, bog‘lovchi materiallar va ulardan buyumlar, 
sanitariya-gigena jihozlari, polimer xom ashyodan qurilish materiallari va buyumlar, 
temir-beton konstruktsiyalari va boshqa ishlab chiqarish tarmoqlari mavjud. 
O‘zbekistonda tabiiy xom ashyodan qurilish materiallari sifatida foydalanish tarixi 
uzoq o‘tmishga borib taqaladi. Ayniqsa, binolar qurilishida xom g‘isht, guvala, 
yog‘och sinch, oddiy tuproq(loy)dan tiklanadigan paxsa asrlar davomida asosiy 
qurilish materiali bo‘lib kelgan. Xumdonlarda pishirilgan g‘isht, sopol, chinni koshin, 
ganch, yo‘nilgan granit, marmar toshlar saroy, madrasa, masjid, rabotlar qurilishida 
keng qo‘llanilgan. 
 
Hozirgi davrda ushbu tarmoq korxonalarida 500 dan ortiq nomdagi mahsulot 
turlari tayyorlanadi. Jumladan, 2016 yilda 6,8 mln. tonna tsement, 1365 mln. dona 
devorbop materiallar, 7,4 mln. m
2
deraza oynalari ishlab chiqarilgan.