"ishlab chiqarishda boshqaruv" fakulteti «iqtisodiyot» kafedrasi

2. Chakana baholar.
Tovarlar bevosita iste’molchilarga sotilganda 
foydalaniladi. Bu baho о‘z ichiga tovar ulgurji narxini, chakana savdo 
tashkilotchilarining harajati va foydasini oladi. 
3. Nufuzli baholar.
Bu baholardan obrо‘ talab iste’molchilarga tovarlar 
sotilganda va xizmatlar kо‘rsatilganda foydalaniladi. 
4. Dotatsiyali baholar.
Bunda tovarlar davlat byudjeti hisobidan 
arzonlashtirilgan baholarda olinadi. 
5. Davlat baholari.
Bu ishlab chiqaruvchilarga davlat tomonidan buyurtma 
berilganda qо‘llaniladi. 
6. Mavsumiy baholar.
Bu mavsumiy ishlab chiqariladigan tovarlarga 
belgilanadi. 
7. Milliy va jahon baholari.
Alohida tovarning baynalmilal harajatlari. 
Bunda jahon bozoridagi talab va taklif nisbati hisobga olinadi. 
8. Standart baholar.
Haridor chо‘ntagidagi pulga qarab, ma’lum davrgacha 
о‘zgarmaydigan qat’iy standart narxlar qо‘llaniladi. 
9. Preyskurant baholar.
Bu baholar sotuvchi uchun mо‘ljal baho, haridor 
uchun bildirishlik yoki ma’lumot baho hisoblanadi. 
Ishlab chiqargan mahsulotni sotish uchun muzokaralarga tayyorgarlik
kо‘rish mobaynida tadbirkor eng avvalo, о‘zi uchun maqbul bо‘lgan baho 
kо‘rsatkichlarini aniqlashga harakat qiladi. Shu maqsadda u bahoni uchga ajratadi. 
YA’ni maksimal (eng yuqori), minimal (eng past) va obyektiv baho. 
Maksimal baho - (sotuvchi nuqtai nazaridan) - bu muzokaralarni shu 
bahodan boshlash mumkin bо‘lgan kо‘rsatkichidir. 
Minimal baho - (qо‘shilishi mumkin bо‘lgan eng past baho) - bu tovar 
narxining shunday kо‘rsatkichiki, tadbirkor muzokaralar davomida undan 
tushmaslikka harakat qiladi. 
Obyektiv baho - bu tarkibida о‘rtacha sifat kо‘rsatkichlariga ega bо‘lgan u 
yoki bu tovarning о‘rtacha bahosidir. 
Bahoning iqtisodiyotdagi о‘rni beqiyos katta bо‘lganidan uning har bir 
turidan oqilona foydalanish tadbirkorlik uchun muhim ahamiyatga ega. Shu sababli 
korxonalar va firmalar narx, belgilashga katta e’tibor beradilar. Ular о‘zlarining 
narx strategiyasini ishlab chiqishda quyidagi maqsadlarni kо‘zlaydilar: 
- 
tovar sotishni kо‘paytirish; 
- 
kо‘proq foyda olish; 
- 
о‘rnini muayyan mavqeini saqlab qolish. 

---

Bozordan raqiblarni surib chiqarib, о‘z mavqeini mustaxkamlash uchun 
firmalar mahsus narx qо‘llaydilar, uni