Oddiy ishbay ish haqida uning kattaligi ishlab chiqarilgan bitta buyum yoki
ish uchun ishbay ratsenka quyidagicha aniqlanadi:
И
T
P
ст
yoki
н
ст
t
Т
P
ст
Т
- bajarilayotgan ish razryadga mos soatli taorif stavkasi.
И
- mahsulot ishlab chiqarishning saotli normasi.
Н
t
- bir buyum ishlab chiqarishga sarflanadigan norma bo‘yicha vaqt, soat.
Ishchi ishbay ishhaqini ishbay – mukofat tizimida o‘z ishi uchun to‘g‘ri ishbay
ratsenkalar bo‘yicha haq oladi va qo‘shimcha tarzda mukofatlanadi. Buing uchun
mukofatlash ko‘rsatkilari aniq o‘rnatilishi va ular har
bir ishchiga etkazilishi
kerak.
Ish hakini to‘lashning bilvosita ishbay tizimida ishchining ish haqi miqdori u
hizmat ko‘rsatayotgan asosiy ishbay ishchilar mehnati yakuniga bog‘liq
holda
keltiriladi. Ushbu tizim asosan yordamchi ishchilarga ish haqi to‘lashda
qo‘laniladi.
Akkort tizimida ishbay rassenka ishning butun hajmi ( alohida operatsiya uchun
emas) uchun amaldagi vaqt me’yorlari yoki ishlab chiqarish me’yorlari va
rassenkalar asosida o‘rnatiladi.Ish haq to‘lashning ishbay –
progressiv tizimda
ishchimexnatiga ular tomonidan ishlab chiqarish normallashini bajarish miqyosida
to‘g‘ri ishbay rassenka, normadan yuqori ishlab
chiqarganda esa oshirilgan
rassenka asosida haq to‘lanadi.
Hozirgi sharoitda ish haqning pudrat shakli keng qo‘lanilmoqda. Uning mohiyati
ikki
tomonlama shartnoma tuzilib, unda bir tomon ma’lum ishni bajarish
majburiyatini yoki pudrat oladi, ikkinchi tomon esa ish tugatilganidan so‘ng, unga
xaq to‘lash majburiyatini oladi.
Ishchilar brigadasini ish haq quyidagicha aniqlanadi.
I
br
= R
br
* V
br*x
bunda:
R
br
– bir mahsulotning birligida ishbay rassenkasi
V
br
– brigadatomonidan haqqiy bajarilgan ish haq.
Ish hajmi
Ish haqining vaqtbay shaklida ishlovchi ishlangan ish vaqti miqdoriga bog‘liq
holda pul ifodasida taqdirlanandi. Vaqtbay ish haqning oddiy vaqtbay va vaqtbay
mukofat tizimlari mavjuddir.
Oddiy vaqtbay ish haqni to‘lashda ishchining ish haqi quyidagicha aniqlanadi:
I
v
= T
st
* t
u
I
v
– ishchining ish haq.
T
st
– ma’lum razryad ishchisining soatli yoki kunlik taorif stavkasi.
t
u
– berilgan davrda
ishlangan vaqt, soatda yoki ish kunlarida.
Korxona rahbarlari, mutaxassislari va xizmatchilariga ish haqi to‘lashda
mansab
maoshlari tizimidan foydalaniladi. Mansab maosh deganda ish haqining mutloq
miqdori tushiniladi.
1) ishlab chiqarish hajmi va ishlovchilar sonining o‘zgarishi
natijasida mehnat
unumdorligining oshish normasi (%)
%
100
100
100
100
СУ
У
МС
И
Р
У
R
o‘
– ishlab chiqarish hajmining rejada ko‘rsatilgan o‘sish normasi (%)
I
su
– reja bo‘yicha ishlovchilarning o‘sish (%)
2) Ro‘yxatdagi yordamchi ishchilarning soni quyidagicha aniqlanadi:
S
К
Ж
Ж
Do'stlaringiz bilan baham: